دانلود چک لیست تحویل و تجهیز کارگاه به همراه بررسی مراحل آن

اولین گام در بحث اجرای یک پروژه، عملیات تحویل و تجهیز کارگاه می باشد که نکات نظارتی و اجرایی زیادی دارد به طور مثال شما به عنوان یک مهندس مجری می دانید پس از اینکه صورتجلسه تحویل کارگاه را امضا می کنید چه تعهداتی را به گردن گرفته اید؟ آیا با مراحل تجهیز کارگاه ساختمانی آشنا هستید؟ منظور از پلان تجهیز کارگاه ساختمانی چیست؟

در این مقاله جامع به بررسی کامل تحویل و تجهیز کارگاه می پردازیم. به دلیل طولانی بودن این مراحل چک لیستی تهیه کرده ایم که در انجام کارهای تحویل و تجهیز کارگاه قطعا به شما کمک می کند.

⌛ آخرین به روز رسانی: 26 اردیبهشت 1400

📕 تغییرات به روز رسانی: آپدیت بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ویرایش پنجم 1399

 1.کارگاه چیست؟

اولین مفهومی که لازم است در این مقاله با آن آشنا شویم. تعریف کارگاه می­­­ باشد. مطابق با مفاد ماده دوازدهم شرایط عمومی پیمان، نشریه شماره ۴۳۱۱ سازمان برنامه و بودجه می­توان کارگاه را به شرح ذیل تعریف کرد.

همان طور که در تعریف فوق آمده است، کارگاه محلی است که عملیات موضوع پیمان در آن اجرا می­شود. با توجه به تعریف ارائه شده در این قسمت می­توان به این نکته پی برد که با توجه به موضوع قرارداد ممکن است کارگاه دارای ابعاد بسیار گسترده ­ای باشد. بدیهی است جهت انجام هر پروژه ابتدا بایست کارگاه توسط کارفرما به پیمانکار تحویل داده شده و سپس توسط پیمانکار تجهیز گردد.

در این مقاله ابتدا قصد داریم عملیات تحویل کارگاه را مورد بررسی قرار داده و سپس به نکات مربوط به آن اشاره کنیم.

شکل 1 پروژه ­های ساختمانی در سطوح گوناگون

2.تحویل کارگاه شامل چه اقدامات، و عملیات هایی می شود ؟

به طور کلی جهت عملیات تحویل کارگاه تعریف خاصی در شرایط عمومی پیمان ارائه نشده است اما با استناد به مفاد ماده­ های 19 و 28 شرایط عمومی پیمان نشریه شماره ۴۳۱۱ سازمان برنامه و بودجه، می­توان تحویل کارگاه جهت یک پروژه ساختمانی را، در مجموعه اقدامات و کنترل­ های زیر تعریف کرد. (مفاد ماده ­های 19و 28 در ادامه ارائه می­گردد.)

شکل 2 کنترل­ ها و اقدامات تحویل کارگاه

متاسفانه در اکثر پروژه ­های ساختمانی در سطح کشور، گروه­ های پیمانکاری، در سطوح عملیاتی مختلف (از سطح بسیار کوچک تا بسیار بزرگ) با کم اهمیت دانستن این موضوع اقدام به شروع پروژه ­های متعددی می­کنند که در انتها با ضرر­های مالی بسیار متعددی روبرو می­شوند از همین رو سازمان برنامه و بودجه با قرار دادن این موضوع مهم در شرایط عمومی پیمان ، بحث تحویل کارگاه را به صورت اساسی مورد بررسی قرار داده و در کلیه قراردادها لازم دانسته است.

2. 1 نتایج عدم توجه به موضوع تحویل کارگاه

برای درک بهتر، ابتدا به مثال زیر دقت کنید.

جهت تنظیم لایحه تاخیرات و دفاعیات مالی یک پروژه مسکونی در شهر پردیس با سرپرست گروه پیمانکاری آن پروژه مشغول به بحث بودم که ایشان مطالب زیر را عنوان کردند:

“در روز تحویل کارگاه و زمین پروژه، هنگامی که برای بازدید به محل پروژه رفتم، دوستان کارفرما فقط با نشان دادن قطعه زمین و بدون هیچگونه مشخص کردن حدود زمین­، به من گفتند که این زمین پروژه است و شما باید این صورتجلسه تحویل کارگاه را امضا کنید. من هم با توجه به عدم اطلاع از مفاد صورتجلسه و بر اساس اطمینان دو طرفه برگه مذکور را امضا کردم. لازم به ذکر است که در آن روز، در زمین مورد بازدید، تجهیزات، ابزار آلات و نخاله­ های بسیار زیادی که مربوط به سایر پروژه ­های کارفرما بود، دپو شده بود که با پرس و جو، نماینده کارفرما به صورت شفاهی اعلام به جمع آوری آنها در طی روز­های آینده نمود.

پس از اتمام بازدید که به صورت بسیار ساده برگزار شد، علیرغم پیگیری­ های شفاهی متعدد قالب ­ها و نخاله ­های موجود در پروژه که به عنوان عوارض کارگاه شناخته می­شد پس از گذشت حدود 2 ماه توسط اکیپ خودمان جمع ­آوری شد و از طرف کارفرما تعهدات شفاهی مربوط به پرداخت هزینه های آن انجام گرفت. همچنین زمانی که به مرحله گود برداری رسیدیم، مشخص شد که نوع خاک مشخص شده در قرارداد و نقشه ­های فنی با موضوع قرارداد متفاوت بوده و نیاز به خاکبرداری و بستر سازی مناسب جهت پروژه می­باشد، که با انجام یک مطالعه خاک ساده قابل تشخیص بود، که این موضوع هم علیرغم پیگیری متعدد با قول ­های شفاهی کارفرما در جهت تامین منافع شخصی همراه شد.

حالا که به مراحل پایانی قرارداد نزدیک شده ­ایم و از زمان قراردادی پروژه بر اساس برنامه زمان بندی گذشته است، دوستان کارفرما، فرم صورتجلسه تحویل کارگاه را ملاک قرارداده و با توجه به امضا بنده نسبت به موضوع،تحویل زمین کارگاه بدون هر گونه مساله و معارض، مدعی بوده و از پاسخگویی اجتناب می­کنند.”

همانطور که از مثال فوق مشخص است با توجه به تجربی بودن گروه پیمانکاری و عدم اطلاع از اهمیت صورتجلسه تحویل کارگاه به پیمانکار، گروه پیمانکاری این پروژه دچار مشکلات متعدد از قبیل ضرر و زیان مالی، از دست رفتن زمان مناسب و …….. شده است.

از نتایج مهم عدم توجه به موضوع تحویل زمین کارگاه ، می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

شکل 3 نتایج عدم توجه به موضوع تحویل کارگاه

حال شاید برای شما این سوال مطرح شود که در زمان تحویل کارگاه یا پروژه باید به چه مواردی توجه شود؟ در ادامه به این پرسش پاسخ داده می‌شود.

2. 2 مواردی که در تحویل کارگاه باید به آن توجه شود؟

در این قسمت سعی شده است که با ارائه نکات تجربی و آیین نامه­ ای روال مناسبی جهت تحویل کارگاه معرفی شود و در نهایت کلیه نکات مورد توجه در قالب یک چک لیست در اختیار خوانندگان قرار گیرد.

1. توصیه می­شود حتی الامکان خارج از بحث وسعت پروژه حتما از یک نقشه بردار مجرب جهت روز تحویل کارگاه بهره ببرید. معمولا پیمانکاران با توجه به مسائل اقتصادی از این موضوع صرف نظر می­کنند که هزینه صورت گرفته در این بخش به راحتی با توجه به برداشت­ های دقیق، قابل جبران می­باشد. متاسفانه مشاهده شده است که در پروژه­ای، پیمانکار به نقشه بردار کارفرما بسنده نموده و با توجه به مشکلات متعدد (از قبیل کالیبره نبودن دوربین ، عدم بررسی کار توسط دو نقشه بردار و ……) در هنگام پیاده ­سازی نقشه و تحویل بنچ مارک ­ها یا نقاط نشانه که در ادامه در خصوص آن توضیحات لازم ارائه شده، پروژه در مراحل بعدی دچار مشکل شده است.
2. در صورت تردید در خصوص کیفیت زمین کارگاه، حتما طی توافقات لازم با کارفرما نسبت به تعیین کیفیت زمین پس از تحویل و قید کردن این موضوع در صورتجلسه تحویل کارگاه ساختمانی اقدام نموده و مشخصات آن را با مشخصات ارائه شده در قرارداد و نقشه­ ها تطبیق دهید.
3. شرایط منطقه­ ای کارگاه را با زمان ارائه قیمت قرارداد، تطبیق داده و در صورت وجود هر­گونه تغییرات موثر بر کیفیت ساخت، موارد را در صورت جلسه تحویل قید نمایید. در مورد شرایط منطقه­ ای، به طور مثال فرض کنید بر اثر فعالیت ­های شهرسازی، راه دسترسی به کارگاه از نظر مسافتی دچار تغییرات شدیدی شده که در روند پروژه و هزینه ­های پروژه موثر است لذا لازم است در هنگام تحویل کارگاه به این مورد نیز اشاره شود.
4. شرایط کارگاه را از نظر وجود معارضات به طور کامل بررسی کنید و استعلامات لازم را پیش از تنظیم صورت جلسه از کارفرما اخذ نمایید. متاسفانه شخصا با پروژه­ های متعددی روبرو بوده ­ام که به دلیل وجود معارضات زیاد از قبیل وجود تاسیسات آبرسانی، برق رسانی، اماکن تاریخی در بخش­ های دارای تعرض، با توجه به طولانی بودن روند اداری و …… از سوی نهاد ذی صلاح، دچار تعلیق و توقف شده است. لذا توصیه می­شود در صورت وجود معارض در صورتجلسه تنظیمی، به موارد مذکور اشاره کرده و در خصوص آن تعیین و تکلیف­ های مربوطه را انجام دهید. همچنین حتی الامکان از پرداخت عوارض شهرداری و ….. توسط کارفرما که بعدا منجر به توقف عملیات­ های پروژه می­گردد، اطمینان حاصل نمایید.

در این قسمت برای درک بهتر در خصوص نحوه برخورد با وجود معارضاتی از قبیل اشجار، اماکن تاریخی، چاه ­ها و قنات ­ها به مفاد بندهای 1­-2-1 و 1-4 نشریه 55 مراجعه می­کنیم که توضیحات آن به شرح زیر می­باشد.

5. در صورت عدم تحویل بخشی از کارگاه، حتما در صورتجلسه تحویل، محدوده تحویل داده نشده را قید کرده و مطابق با مفاد ماده 28 حتما نسبت به تعیین کیفیت نحوه تحویل این محدوده اقدام نمایید. در صورتی که محدوده تحویل داده نشده ، مانع پیشرفت فیزیکی ، مطابق با برنامه زمانبندی باشد ، کارفرما مطابق با مفاد این ماده موظف به پرداخت خسارت می­باشد.
6. مطابق با مفاد بند و ماده 28 شرایط عمومی پیمان، نسبت به تعیین محل کلی تجهیز کارگاه اقدام نمایید.

لازم به ذکر است بحث تعیین محل تجهیز کارگاه امر بسیار مشکل و دقیقی می­باشد به طوریکه اگر به صورت دقیق و سنجیده صورت پذیرد ، می­تواند سهم عظیم و به سزایی در پیشرفت فیزیکی پروژه و در بحث جلوگیری از اتلاف هزینه­ ها ، نیروی انسانی ، زمان و ….. داشته باشد.

در روز تحویل زمین کارگاه لزوم به تهیه نقشه­ های تجهیز کارگاه نبوده و تنها به مشخص کردن مکان کلی آن اکتفا می­شود.

لازم به ذکر است در صورتی که شرایط پروژه و تاییدات کارفرما ، امکان دپوی مصالح را در محل پروژه فراهم نکند توصیه می­شود این موضوع نیز در صورتجلسه تحویل، تنظیم گردد و همچنین بعدا در صورت عدم پیش بینی در ارائه قیمت موضوع قرارداد، این موضوع در مبلغ قرارداد لحاظ شود.

7. در روز تحویل حتما مطابق با مفاد ماده 19 شرایط عمومی پیمان، نسبت به کنترل نقاط نشانه (بنچ مارک)، پیاده کردن نقشه­ ها و اندازه گیری­ ها، اقدامات لازم را صورت دهید. همان طور که در مورد 1 اشاره شد استفاده از نیروی نقشه بردار مجرب در این موضوع نقش بسیار موثری خواهد داشت. لازم به ذکر است مطابق با مفاد بند 1-3 نشریه شمار 55 (مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی) بنچ مارک­ ها یا نقاط نشانه بایستی توسط پایه­ های بتنی حداقل به ابعاد 15*15 و ارتفاع 70 سانتیمتر ساخته شوند و تا پاین پایان کار و تحویل موقت توسط پیمانکار حفظ و نگهداری شوند.

8. در نهایت حتما نسبت به تنظیم یک صورتجلسه تحویل کارگاه که شامل تمامی موارد ذکر شده در بالا می­ باشد ، اقدام نمایید و یک نسخه از آن را که به امضا طرفین رسیده است در نزد خود نگهداری نمایید.

👈 شاید ذکر این بند از نظر دوستان کمی عجیب بوده باشد اما متاسفانه این موضوع نیز توسط یکی از همکاران مشاهده شده است!!!!!!!!

2. 3 صورتجلسه تحویل کارگاه چیست و شامل چه مواردی باید باشد؟

به طور کلی فرمت خاصی جهت فرم صورتجلسه تحویل کارگاه وجود نداشته و اکثر کارفرمایان مطابق صلاح دید خویش نسبت به تهیه این فرم اقدام می­ نمایند.

در اینجا گروه سبزسازه با در نظر گرفتن کلیه نکات اشاره شده در بخش‌های فوق و همچنین سایر موارد لازم جهت یک فرم صورتجلسه ، نسبت به تنظیم یک صورتجلسه بسیار جامع در خصوص تحویل کارگاه اقدام نموده که تصاویر این صورت جلسه در ادامه قرار داده شده است و همچنین می توانید فایل اصلی این صورت جلسه را به همراه pdf مقاله در انتهای همین صفحه دانلود کنید.

شکل 4 فرم صورتجلسه تحویل کارگاه

تا به این قسمت با نکات ضروری در بحث تجهیز کارگاه آشنا شدیم حال شاید سوالات زیر برای خوانندگان مطرح شود که:

• حداکثر زمان تحویل کارگاه چه مدت می­باشد؟
• نتایج عدم تحویل کارگاه از سوی کارفرما به پیمانکار چه مواردی می­باشد و شرایط عمومی پیمان در این خصوص چه شرایطی را در نظر گرفته است؟
• در صورت عدم حضور پیمانکار جهت تحویل کارگاه ، شرایط عمومی پیمان چه شرایطی را در نظر گرفته است؟

جواب کلیه سوالات فوق ، در قسمت بعدی آورده شده است.

2. 4 تاخیرات تحویل کارگاه

مطابق با مفاد بند ب ماده 28 شرایط عمومی پیمان ، کارفرما پس از مبادله پیمان ، بایستی نسبت به تعیین تاریخ تحویل کارگاه که حداکثر 30 روز پس از تاریخ پیمان می­باشد ، اقدام نماید و پیمانکار نیز بایستی در تاریخ مقرر نسبت به تحویل کارگاه اقدام نماید. مطابق با متن مفاد بند مذکور و همچنین مفاد بند الف ماده 46 شرایط عمومی پیمان ، در صورت عدم حضور پیمانکار جهت تحویل کارگاه ، کارفرما می­تواند قرارداد موجود را فسخ نماید.

همچنین مطابق با مفاد بندهای ب، ج، د ماده 28 شرایط عمومی پیمان، به طور خلاصه می­توان نتایج قصور در تحویل بخش یا کل کارگاه موضوع پیمان از سوی کارفرما را به شرح ذیل بیان کنیم.

شکل 5 فلوچارت تاخیرات تحویل کارگاه

تنها به این فلوچارت نیاز دارید؟ نگران نباشید فایل اصلی این فلوچارت را می توانید در انتها به همراه pdf مقاله دریافت کنید.

3. تجهیز کارگاه چیست؟

همانطور که در بخش­ های قبل مشاهده کردید، مطابق با مفاد ماده دوازدهم شرایط عمومی پیمان، تجهیز کارگاه عبارت است از مجموعه ­ای از اقدامات، عملیات ­ها و تدارکات که بایستی به صورت موقت جهت دوره اجرا انجام شود.

حال شاید این سوال برای شما مطرح شود که:

3. 1 تجهیز کارگاه شامل چه اقدامات، تدارکات و عملیاتی می شود ؟

به طور کلی تجهیز کارگاه در شرایط عمومی پیمان به شرح زیر است:

شکل 6 اقدامات، عملیات­ ها و تدارکات تجهیز کارگاه

همان طور که در شکل فوق مشاهده می­کنید عملیات تجهیز کارگاه ساختمانی دارای طیف بسیار گسترده­ای می­باشد، بطوریکه ممکن است بعضی از آیتم­ های آن نیز در حین انجام پروژه ، صورت بپذیرد. (مثلا تامین مصالح بسته به روند اجرایی پروژه و ……) به طور کلی تجهیز کارگاه به دو بخش تجهیز اولیه و ثانویه تقسیم می­شود که در قسمت­های بعد به آن پرداخته خواهد شد.

بدیهی است با این طیف وسیع از زیر مجموعه­ های عملیات تجهیز کارگاه، عوامل متعددی در آن موثر می­ باشد. لذا پیش از هر چیز لازم است با این عوامل آشنا شویم.

3. 2  آیا تجهیز کارگاه یک پروژه جداگانه محسوب می شود؟

همانطور که می­دانید، به طور کلی لازمه آغاز هر پروژه، وجود یک تجهیز کارگاه مناسب می­باشد و عملیات تجهیز کارگاه به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از هر پروژه می­باشد، پس می­توان نتیجه گرفت تجهیز کارگاه از نظر اجرایی یک پروژه جداگانه محسوب نمی­شود.

اما در خصوص متره و برآورد هزینه ­های تجهیز کارگاه ، همانطور که در قسمت­ های بعد مشاهده خواهید کرد، متوجه خواهید شد که عملیات تجهیز کارگاه به عنوان یکی از بخش­ های مهم پروژه به صورت خاص و براساس پیوست چهارم فهرست بهای ابنیه سال 1399 ، مورد بررسی قرار گرفته و در خصوص نحوه برآورد هزینه ­های آن، ضرایب تعدیل تجهیز کارگاه و سایر موارد محاسباتی، با آن به صورت یک عملیات و یا حتی اصطلاحا پروژه جداگانه رفتار شده است که البته با توجه به تعریف تجهیز کارگاه می­توان به اشتباه بودن عبارت پروژه پی برد.

لذا با توجه به موارد فوق الذکر می­توان اینگونه نتیجه گرفت که «تجهیز کارگاه، یک عملیات اجرایی از پروژه می­باشد، که به صورت بسیار مجزا و خاص، در خصوص برآورد هزینه­ های آن اقدام می ­شود.»

3. 3 چه عواملی بر تجهیز کارگاه موثر است؟

قبل از هر چیز به سوالات زیر دقت کنید.

• آیا تجهیز کارگاه یک ساختمان مسکونی دو طبقه، با تجهیز کارگاه یک شهرک مسکونی مشابه می­باشد ؟
• آیا تجهیز کارگاه یک پروژه مسکونی در شهر تبریز، با تجهیز کارگاه همان پروژه در شهر یزد مشابه است ؟
• آیا در موضوع تجهیز کارگاه، لازم است کلیه مصالح مورد نیاز پروژه به صورت یکجا خریداری شود ؟
• آیا می­توان گفت “مسائل اقتصادی در امر تجهیز کارگاه دخیل نمی­باشد” ؟
• آیا استفاده از بالابر در یک ساختمان 15 طبقه و یا استفاده از تاور در یک ساختمان 2 طبقه دارای توجیه اقتصادی و بهره وری می­باشد؟
• آیا تجهیز کارگاه یک کارگاه ساختمانی 5 طبقه، با 50 نفر نیروی فعال با تجهیز همان کارگاه با 20 نفر نیروی فعال یکسان است ؟

مشخصا با داشتن اندک دید مهندسی، می­توان فهمید پاسخ کلیه سوالات فوق منفی می­باشد.

همان طور که از سوالات فوق مشخص است، به طور کلی عوامل موثر بر تجهیز کارگاه را می­توان به صورت زیر خلاصه کرد لذا در خصوص تجهیز هر کارگاه بایستی شرایط مربوط به آن کارگاه را ابتدا به صورت دقیق و مهندسی بررسی کرده و بر اساس آن طرح تجهیز کارگاه را انتخاب و پیاده سازی نماییم.

شکل 7 عوامل موثر بر تجهیز کارگاه

3. 4 نکاتی که باید در تجهیز کارگاه یک پروژه مجتمع مسکونی لحاظ گردد؟

3. 4. 1 طرح جانمایی کارگاه

همان طور که در بخش ­های قبل اشاره شد در شرایط عمومی پیمان یکی از موضوعات دارای اولویت در بحث تجهیز کارگاه، تهیه طرح جانمایی کارگاه می­باشد.

در بحث تجهیز کارگاه، وجود یک طرح جانمایی مهندسی و دقیق، تاثیر بسیار بسزایی در راندمان اجرایی کار دارد بطوریکه در صورت انتخاب یک محل اشتباه و یا غیر مهندسی جهت دپوی مصالح ممکن است پروژه دچار خسران و خسارت زمانی، مالی زیادی شود و نیروی انسانی زیادی را در جهت رفع این مشکل به خود اختصاص دهد.

حال شاید برای شما این سوال مطرح شود که:

• پلان تجهیز کارگاه ساختمانی چیست و در یک طرح مهندسی باید به چه نکاتی دقت شود؟

3. 4. 1. 1 طرح جانمایی کارگاه چیست و در یک طرح مهندسی باید به چه نکاتی دقت شود؟

طرح جانمایی کارگاه را به طور کلی می­توان به صورت زیر تعریف کرد.

طرح جانمایی کارگاه، طرح یا پلانی است که در آن با در نظر گرفتن مباحث ایمنی، اقلیمی، اقتصادی، فنی، اجرایی و …… محل قرارگیری تاسیسات، اماکن موقت، تجهیزات، ماشین آلات، محدوده­ های کارگاهی ( محدوده اصلی کارگاه ، محدوده اماکن موقت ، محدوده محل اجرای پروژه و …. ) ، نحوه تامین سوخت، آب، برق، گاز و …….. به صورت دقیق تعیین گردیده و در نهایت به تایید مشاور کارفرما می­رسد.

پس از آشنایی با پلان تجهیز کارگاه ساختمانی، در این قسمت به نکاتی که می­بایست در طرح جانمایی کارگاه رعایت شوند می­پردازیم.

به طور کلی، طرح جانمایی در تمامی پروژه ­ها و با در نظر قرار دادن اصول ایمنی، اقتصادی، فنی، اجرایی و ……. که بسته به نظر پیمانکار دارای اولویت­ های متفاوتی می­باشند، مشخص می­گردد. اما اگر بخواهیم طرح جانمایی بسیار مناسبی داشته باشیم، رعایت نکات زیر جهت تمامی پروژه ­ها پیشنهاد می­شود:

• مطابق با تعریف ارائه شده، محدوده های کارگاهی به صورت دقیق مشخص گردد علی الخصوص محدوده اصلی کارگاه
• معارضات کارگاه در صورت پا برجا بودن در مرحله تجهیز کارگاه به صورت دقیق در طرح جانمایی کارگاه مشخص شود.
• مطابق با تعریف ارائه شده با رعایت حداقل ضوابط لازم، محل قرارگیری تمامی تاسیسات ، اماکن موقت، تجهیزات و…. مشخص گردد. در طرح تجهیز کارگاه، رعایت حداقل ضوابط مقررات ملی ساختمان الزامی می باشد.
• نحوه تامین سوخت ، آب ، برق ، گاز و…. در پلان تجهیز کارگاه ساختمانی به صورت دقیق مشخص گردد.
• پیشنهاد می گردد مسائل ایمنی در اولویت تمامی ضوابط قرار بگیرد.
• در طرح مذکور ، محل درب ورودی پرسنل و ماشین آلات به صورت دقیق مشخص شده و نسبت به ایجاد نگهبانی در مکان های مذکور اقدام گردد.
• طرح مذکور حتما با تاییدیه مشاور کارفرما و علی الخصوص ناظرین تاسیسات مشاور برسد.
• در صورت تامین شرایط و همچنین بازدهی مناسب، از پلان تجهیز کارگاه ساختمانی پویا که مطابق با روند پروژه دچار تغییرات می گردد ، استفاده شود. (علی الخصوص در پروژه های بزرگ ). با توجه به تخصصی بودن این موضوع ، از بررسی آن در این مقاله صرف نظر شده است.

لازم به ذکر است که تهیه طرح جانمایی هر پروژه چالش­ های مخصوص به خود را دارا می­باشد، به طور مثال در یک پروژه مسکونی کوچک ممکن است با توجه به شرایط زمین پروژه، امکان ساخت دفاتر کارگاهی اولیه از جمله دفتر نظارت و سرپرست کارگاه در مراحل اولیه پروژه و یا حتی حداقل­های لازم جهت یک کارگاه (انبار، نگهبانی، اتاق کارگری، سرویس بهداشتی و ……. ) با توجه به محدودیت ابعادی، مشکلات معارضاتی و …. فراهم نباشد.

3. 4. 2 نیروی انسانی

دومین عامل موثر در بحث تجهیز کارگاه که دارای اهمیت بسیار زیاد می­باشد ، عامل مهم نیروی انسانی می­باشد  ، که مطابق با مفاد ماده 17 شرایط عمومی پیمان و تحت عنوان ” کارکنان” به صورت زیر تعریف می­شوند.

مطابق با شرایط عمومی پیمان، در بحث نیروی انسانی، دو عضو مهم و تاثیر گذار که وجود هر یک از آنها تاثیر بسیار زیادی در سطح پروژه­ ها دارد، به ترتیب مدیر طرح و سرپرست کارگاه می­باشد که البته در خصوص تعیین مدیر طرح الزاماتی در شرایط عمومی پیمان وجود ندارد اما در خصوص سرپرست کارگاه در شرایط عمومی پیمان تاکیدات زیادی وجود داشته بطوریکه مطابق با مفاد بند الف-8 ماده 46 شرایط عمومی پیمان بدون سرپرست گذاشتن کارگاه یکی از شرایط فسخ قرارداد می­باشد.

3. 4. 2. 1 مدیر طرح و سرپرست کارگاه چه افرادی هستند و وظایف آنها چیست ؟

در این قسمت ، مطابق با شرایط عمومی پیمان و مطابق با مفاد ذیل ، به ترتیب با مدیر طرح و سرپرست کارگاه آشنا می­شویم.

همانطور که از تعاریف فوق پیداست مدیر پروژه و سرپرست کارگاه به عنوان دو فرد مسئول در پروژه که از سوی طرفین قرارداد ( کارفرما و پیمانکار) به یکدیگر معرفی می­شوند، نقش بسیار بسزایی در تعیین افراد و کارکنان پروژه دارند. به طور معمول در تمامی پروژه­ ها تشکیل تیم اجرایی و کارکنان حاضر در پروژه به عهده سرپرست کارگاه می­باشد و مدیر طرح نیز، مدیریت پروژه را بعهده دارد.

با توجه به توضیحات فوق مشخص می­گردد که انتخاب نیروی انسانی بعهده سرپرست کارگاه می­باشد که جزئیات چینش و انتخاب نیروی انسانی توسط او خارج از بحث این مقاله می­باشد.

شکل 8 انتخاب نیروی انسانی

3. 4. 2. 1  شرایط و نکات مربوط به نیروی انسانی

در این قسمت، به نکاتی که در خصوص کارکنان در شرایط عمومی پیمان و نشریات ایمنی آمده و حاصل از تجربیات شخصی بوده ، اشاره شده است. لازم به ذکر است بخشی از نکات ارائه شده در این قسمت ، خود بخشی از مواردی است که بایستی توسط ناظرین پروژه چک شود و دارای اهمیت بسیار زیادی در پروژه می­باشد.

1. مطابق با مفاد ماده 11 و 17 شرایط عمومی پیمان ، پیمانکاران جزء که از سوی کارفرما جهت انجام بخشی از پروژه انتخاب می­شوند ، باید دارای تخصص و تجربه کافی باشد. گاها در پروژه­ های ساختمانی مشاهده می­گردد که بخشی از عملیات­ های اجرایی به پیمانکاران بدون تخصص و کم تجربه داده می­شود که این موضوع به طور قطع با تعریف پیمانکار جزء در تناقض می­باشد و باعث کاهش شدید کیفیت سطح پروژه می­گردد. لازم به ذکر است داشتن تجربه و تخصص کافی یکی از شروط انتخاب و گزینش نیروهای انسانی می­باشد که تمامی نیروهای انسانی را از نیروهای خدماتی کارگاه تا مهندسین اجرایی، فنی و …. مشتمل می­شود.

2. مطابق با مفاد بند الف ماده 17 ، شرایط عمومی پیمان، در صورت استفاده از متخصصان خارجی، بایستی کلیه اطلاعات وضعیت استخدام آنها به کارفرما ارسال شده باشد و پس از آن نسبت به استخدام این نیروها اقدام شده باشد.
3. مطابق با مفاد بند ب ماده 17، شرایط عمومی پیمان، کلیه نیروهای انسانی بایستی دارای محل سکونت مناسب، آب آشامیدنی و سایر شرایط مطابق با حداقل ­های لازم باشند.

4. مطابق با مفاد بند ج ماده 17، شرایط عمومی پیمان، ­می­بایست کلیه نیروهای انسانی ایرانی دارای شناسنامه، و کارکنان بیگانه دارای پروانه اقامت و اجازه کار باشند. به عنوان یک نکته نظارتی شدیدا به دوستان توصیه می­شود که نسبت به تهیه یک لیست که شامل اسم و مشخصات کلیه پرسنل کارگاه و کارکنان پیمانکاران جزء و تمامی افراد حاضر در کارگاه می­باشند اقدام نموده و از تمامی افراد مذکور مطابق با مفاد این بند، یک نسخه کپی از مدارک شناسایی دریافت کنند. تهیه این لیست در بسیار از موضوعات امنیتی، ایمنی، حوادث و …… بسیار مفید و کارآمد می­باشد.
5. مطابق با مفاد بند د ماده 17، شرایط عمومی پیمان، استفاده از کارکنان کارفرما و …. فقط و فقط با مجوز مسئولین ذی ربط ممکن می­باشد. همچنین استفاده از نیروهایی که مشمول خدمت و وظیفه عمومی می­باشند، مجاز نمی­باشد.

6. مطابق با مفاد بند ه ماده 17، شرایط عمومی پیمان، کلیه کارگران روزمزد حاضر در پروژه باید کارنامه کارکرد روزانه باشند و در صورت نقض این موضوع، مهندس ناظر می­تواند مانع ادامه فعالیت آنها شود.
7. مطابق با مفاد بند و ماده 17، شرایط عمومی پیمان، کلیه کارکنان از نظر مالی و حقوق دریافتی در شرایط مطلوب قرار داشته باشند. متاسفانه در اکثر پروژه ­های سطح کشور نه تنها دریافتی کارگران که بلکه دریافتی پرسنل کارگاهی نیز در شرایط مطلوب نمی­باشد. به طور مثال یکی از دوستان همکار تعریف می­کردند که در یک پروژه نزدیک به 12 ماه کلیه پرسنل کارگاهی هیچ گونه حقوق دریافتی نداشته که در نهایت به دلیل عدم تامین شرایط مالی پرسنل ، کارفرما نسبت به مصادره کلیه اموال پیمانکار در کارگاه و اجرای تضامین اقدام نموده و از این طریق نسبت به پرداخت مطالبات پرسنل پیمانکار اقدام نمود.
8. مطابق با مفاد بند ز ماده 17 ، شرایط عمومی پیمان ، حتی الامکان از نیروهای بومی متخصص و دارای صلاحیت استفاده شود. یکی از شرایطی که باید در بحث انتخاب پرسنل نیز مورد توجه قرار گیرد همین موضوع می­باشد که با انتخاب صحیح با توجه به عدم نیاز به تامین مکان­های مسکونی و ارتقای شرایط روحی پرسنل تاثیر به سزایی در روند اجرای پروژه و کاهش هزینه­های پروژه خواهد داشت.
9. مطابق با مفاد بند ح ماده 17، شرایط عمومی پیمان، کلیه پرسنل می­بایست دارای بیمه باشند و همچنین حداقل های دستورالعمل­ های حفاظت فنی و بهداشتی کار را رعایت کرده باشند.

در خصوص موضوع حفاظت فنی و بهداشتی کار، مقالات، دستورالعمل­ ها، آیین نامه­ های بسیار زیادی توسط نهادهای نظارتی کشور تدوین شده است که رعایت کلیه این آیین نامه­ ها الزامی می­باشد. متاسفانه در خصوص رعایت نکات ایمنی به طور معمول این موضوع در کارگاه­ های ساختمانی از طرف کارگران و حتی ناظرین کم اهمیت گرفته شده و در نهایت با بروز حادثه اهمیت آن مشخص می­گردد.

همچنین در خصوص بیمه پرسنل نیز، متاسفانه در بعضی از کارگاه­ ها مشاهده می­گردد که پیمانکار برای فرار از بحث­ های مالیاتی از این موضوع نیز خودداری می­کنند که این موضوع خود ناشی از انتخاب پیمانکار بدون صلاحیت توسط کارفرما، بی توجهی ناظرین، بحث امضا فروشی و…. می ­باشد.

10. مطابق با مفاد بند ح ماده 17، شرایط عمومی پیمان، استفاده از کارکنانی که دارای تخلفات انتظامی مکرر در کارگاه می­باشند، مجاز نمی­باشد.

11. با توجه توضیحات ردیف 4 و 10 همین بخش از مقاله، در صورتی که فردی از افراد پیمانکار از کارگاه اخراج شده و یا در لیست افراد کارگاه مشخصات وی قرار نگرفته باشد و یا به طور کل از افراد کارگاه نباشد، به عنوان شخص سوم در کارگاه تلقی می­شود. در این موارد مطابق با مفاد بند ب ماده 21 پیمانکار به عنوان مسئول، باید پاسخگو خسارات وارد بر نامبرده و همچنین خسارات ناشی از نامبرده به کارگاه باشد.

در خصوص اجرای این بند لازم است پیمانکار از ورود آن شخص به کارگاه جلوگیری نماید. لزوم تهیه و بررسی مداوم لیست پرسنل یکی از مواردی است که مطابق با مفاد این بند اهمیت آن مشخص می­شود. بررسی این لیست بدون وجود نگهبان­ های مناسب جهت پروژه، غیر ممکن می­باشد که لزوم وجود نگهبان در بند­های “ه” و “ز” مشخص می­گردد.

12. مطابق با مفاد بند ب ماده 22، شرایط عمومی پیمان، پیمانکار موظف نسبت به بررسی کلیه دستور العمل­ ها، اسناد و مدارک فنی و…. اقدام نماید. مطابق با این بند لزوم استفاده از یک کارشناس فنی که دارای تخصص کافی در هر یک از زمینه­ های موجود می­باشد، مشخص می­گردد.

به طور معمول در پروژه­ های کوچک، موارد مذکور توسط سرپرست کارگاه مورد بررسی قرار می­گیرند. در این پروژه ­ها سرپرست کارگاه توامان با وظایف خویش بخش نظارت­ های فنی را بر عهده می­گیرد و از استخدام نیرو و کارشناس فنی صرف نظر می­کند، اما در خصوص پروژه­ های بزرگ و با توجه گستردگی فعالیت­ ها، نیروها و کارشناسان فنی متعددی از قبیل کارشناس فنی برق، سازه، مکانیک و…. در پروژه استخدام می­شوند که این افراد در مجموع، دفتر فنی یک پروژه را تشکیل می­دهند.

13. مطابق با مفاد بند ب ماده 22 ، شرایط عمومی پیمان ، در صورتی که در شرایط قرارداد لزوم به تایید پیمانکاران جزء توسط کارفرما باشد باید پیمانکار جزء و پرسنل آنها دارای تاییدیه لازم جهت کار در پروژه از سوی کارفرما باشند.

14. با توجه به تجربیات شخصی لزوم استفاده از یک تکنسین دائم و پاره وقت با توجه به بحث تعمیر و نگهداری تجهیزات و ماشین آلات کارگاه بسیار ضرروی می­باشد.
15. مطابق با توضیحات ارائه شده در ردیف­های 7 و 9 همین بخش و با توجه به تجربیات ، لزوم استفاده از یک مسئول مالی و ادرای جهت کنترل امور اداری ( نظیر بیمه پرسنل) و مالی پرسنل ضرروی می­باشد.
16. پیرو اجرای مفاد بند ج ماده 13 شرایط عمومی پیمان ، لزوم استفاده از یک مسئول انبار مجرب و متخصص ملموس می­باشد.

17. با توجه به تجربیات شخصی ، حتی الامکان سعی شود ، جهت هر یک از فعالیت­های پروژه یک مسئول مستقل معرفی گردد و از دادن چند شغل و وظیفه به یک فرد خودداری گردد زیرا این امر باعث کاهش کیفیت فعالیت­های نامبرده خواهد شد.

شکل 9 معضل چند شغله بودن

18. پیرو تهیه لیست پرسنل کارگاه ، حتی الامکان سعی شود یک چارت سازمانی مدون از افراد مورد نیاز و حاضر در کارگاه تهیه شود و در اختیار مشاور نیز قرار گیرد. لازم به ذکر است چارت سازمانی هر پروژه متناسب با حجم ، نوع و…. متغیر می­باشد. در شکل زیر یک چارت سازمانی در پروژه­های پیمانکاری را به عنوان نمونه مشاهده می­نمایید.

شکل 10 چارت سازمانی پروژه ساختمانی

19. کلیه افراد حاضر در کارگاه متناسب با شغل اجرایی  دارای گواهینامه­ های فنی لازم باشند.
20. همواره افراد جایگزین جهت کلیه پرسنل کارگاه پیش بینی شده باشد تا در صورت بروز هر گونه مشکل امکان جایگزینی افراد فراهم گردد.

تا به اینجای کار با بیست نکته مهم در بحث نیروی انسانی تجهیز کارگاه، آشنا شدیم که در فایل چک لیست نهایی تجهیز کارگاه، به این نکات نیز توجه شده است.

3. 4. 3  مصالح، تجهیزات (ابزار آلات و ماشین آلات)، وسایل و…..

قبل از هر چیز ابتدا لازم است با تعاریف موارد فوق آشنا شویم. مطابق با مفاد شرایط عمومی پیمان ، تعریف هر یک از موارد فوق به شرح ذیل می­باشد.

حال که با تعاریف موارد فوق آشنا شدید به سوالات زیر دقت کنید:

• آیا تا به حال پروژه­ای را مشاهده کرده اید که با ابزارآلات ضعیف و بی کیفیت از نظر پیشرفت پروژه­ای دارای حالت ایده آل و مطلوب باشد؟
• آیا در پروژه­ای که از نظر وسایل سرمایشی و گرمایشی با شرایط منطقه همخوانی ندارد ، پرسنل کارگاهی دارای آرامش و آسایش می­باشند؟
• آیا در پروژه­های با مصالح بی کیفیت می­توان انتظار بهبود کیفیت کلی ساختمان را داشت ؟

طبیعتا این سوالات نیز دارای پاسخ منفی می­باشند.

به طور کلی در پروژه­ های با مصالح و ابزار ناکارآمد نمی­توان انتظار کیفیت ایده آل را از پروژه داشته باشیم بنابراین یکی از مواردی که باید در بحث تجهیز کارگاه به دقت مورد بررسی قرار بگیرد ، بحث تجهیزات و مصالح موجود در کارگاه می­باشد.

3. 4. 3. 1 نکات مهم در بحث تجهیزات و مصالح و…..

1. پیرو مفاد بند ب تا ح ماده 20 شرایط عمومی پیمان کلیه مصالح و تجهیزات مورد استفاده در پروژه باید دارای شرایط زیر باشند.

همانطور که می­دانید ناظرین و طراحان در تهیه نقشه­ ها و دستورالعمل­ های فنی ملزم به رعایت مباحث مقررات ملی ساختمان می­باشند لذا در تکمیل شرایط عمومی پیمان، می­توان این نکته را یاد آوری کرد که مطابق با مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و همچنین مفاد سایر مباحث مقررات ملی ساختمان که بر کیفیت مصالح تاکید دارند، هیچ یک از مصالح مصرفی در پروژه نباید ناقض موارد موجود در این مباحث باشند و همچنین بایستی تمامی موارد اشاره شده در شرایط عمومی پیمان را نیز تامین کنند.

در اینجا سه نمونه از ضوابط مربوط به مصالح مصرفی (به ترتیب مفاد مبحث 9 مقررات ملی ساختمان ، فصل دوم نشریه 55 و مبحث 5 مقررات ملی ساختمان)، موجود در پروژه­ ها را مشاهده می­کنیم. توجه داشته باشید، تسلط کافی نسبت به شناخت کیفیت مصالح و تطابق آنها با مفاد مباحث ملی ساختمان ، امری زمانبر می­باشد و به سادگی قابل فراگیری نیست و گاها حتی نیاز به آزمایشات پیشرفته دارد. لازم به ذکر است با توجه به گستردگی مصالح امکان بررسی شرایط تمامی مصالح به صورت تجربی ممکن نمی­ باشد.

همانطور که می­دانید علاوه بر مصالح، تجهیزات و ماشین آلات موجود در کارگاه نیز تاثیر بسزایی در پیشرفت و کیفیت پروژه دارد. با توجه به تنوع زیاد در بحث ماشین آلات، هر پروژه مطابق با شرایط خود، تجهیزات و ماشین آلات مخصوص به خود را می­طلبد که کلیه این ماشین آلات و تجهیزات مربوطه علاوه بر تامین نیازهای پروژه و شرایط عمومی و خصوصی پیمان می­بایست مطابق با شرایط اشاره شده در نشریه 446 ( ماشین آلات ساختمانی) جهت موضوع عملیات اجرایی به طور صحیح انتخاب گردند. لازم به ذکر است مطابق با مفاد بند 26-4 نشریه 55 و مفاد فصل ششم مبحث دوازده مقررات ملی ساختمان، در کلیه ماشین آلات و تجهیزات مصرفی لزوم دقت به حداقل شرایط ایمنی نیز امری بسیار ضروری می­باشد که رعایت نکردن هر یک از نکات اشاره شده در این مفاد ممکن است باعث ایجاد مشکلات متعدد در سطح پروژه گردد.

در خصوص بحث­ های ایمنی ماشین آلات و تجهیزات کارگاهی آیین نامه­ های بسیار زیادی وجود دارد که در انتهای همین مقاله می توانید آنها را دانلود کنید.

3. 4. 4 ایجاد محدوده کارگاهی و ساخت تاسیسات و ساختمان­ های موقت

یکی دیگر از اقدامات موثر و ضروری در بحث تجهیز کارگاه، ایجاد محدوده کارگاهی و ساخت زیرساخت های تاسیساتی و ساختمان­ های موقت مطابق با طرح تجهیز کارگاه می­باشد، که به طور کلی مطابق با مفاد پیوست چهارم، فهرست بها ابنیه سال 1399، به صورت زیر تقسیم بندی و تعریف می­شوند.

3. 4. 4. 1 حصار موقت حفاظتی کارگاهی چیست و باید در آن به چه نکاتی دقت شود ؟

زمانی که طرح تجهیز کارگاه به تایید و تصویب دستگاه نظارت پروژه رسید یکی از اولین اقدامات لازم در بحث تجهیز کارگاه ایجاد حصار موقت حفاظتی کارگاهی مطابق با ضوابط ایمنی، فنی و بخشنامه ­ای منطقه پروژه می­باشد.

مطابق با مفاد بند 12-5-9 مبحث 12 مقررات ملی ساختمان، حصار موقت حفاظتی کارگاه به صورت زیر تعریف شده و بایستی دارای شرایط زیر باشد.

لازم به ذکر است، در شهر تهران پیرو آخرین بخشنامه شهرداری، حصار حفاظتی موقت پیرامون کارگاه باید از صفحات فلزی (شادولاین و یا ورق­های کرکره­ای فلزی آهنی و یا گالوانیزه) و به رنگ آبی–سفید (رنگ آبی در قسمت بالا و نماد آسمان آبی و رنگ سفید در پایین و به نشانه زمین پاک می­باشد) تشکیل گردد که فاقد اجزاء و گوشه ­های تیز و برنده باشد. در تصاویر زیر نمونه ­هایی از حصار حفاظتی موقت را مشاهده می­کنید.

شکل 11 حصار موقت حفاظتی

3. 4. 4. 2   تابلو شناسایی ملک یا پروژه

مطابق با بند 2-11-2 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، لازم است کلیه پروژه­ های در حال ساخت، دارای تابلو شناسایی مناسبی مطابق با مفاد ابن بند و همچنین دستورالعمل­ های نظام مهندسی استان مربوط به خود باشد. برای مثال در استان تهران مطابق با بخشنامه شهرداری تهران، لازم است که کلیه پروژه­ های مسکونی دارای تابلوی شناسایی با مشخصات زیر باشند.

مطابق با بخشنامه شهرداری تهران ، تابلو شناسایی باید به رنگ زرد بوده و نوشته­های آن به رنگ مشکی باشد و همچنین دارای اطلاعات کاملی از پروژه به شکل و شرح ذیل باشد.

شکل 12 تابلوی شناسایی ملک

3. 4. 4. 3  سایر اقدامات لازم جهت ایجاد محدوده کارگاهی

همانطور که می­دانید ممکن است متناسب با نوع فعالیت هر کارگاه، در بحث تجهیز کارگاه، نیاز به ایجاد جان پناه، راهروهای سرپوشیده موقت و…. امری ضروری قلمداد شود که این موارد بایستی مطابق با مفاد 12-5-2 تا 12-5-9 مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان حداقل شرایط لازم را تامین نمایند.

با توجه به توضیحات کامل ارائه شده در این قسمت، تنها به ارائه تصاویر خلاصه ­ای از توضحیات فوق اکتفا شده که جهت استفاده در پروژه­ ها با توجه به جامعیت اطلاعات نشان داده شده، کاربرد بسیار مناسبی خواهد داشت.

شکل 13 نرده حفاظتی (2-5-12)

شکل 14 پاخورهای حفاظتی نرده حفاظتی (3-5-12)

شکل 15 راهرو سرپوشیده موقت نرده حفاظتی (4-5-12)

شکل 16 سرپوش حفاظتی نرده حفاظتی (5-5-12)

شکل 17 پوشش موقت فضای باز نرده حفاظتی (6-5-12)

شکل 18 توری­ های ایمنی (12-5-8)

3. 4. 5 اقدامات اداری

یکی دیگر از اقدامات لازم و ضروری که توام با تمامی مراحل تجهیز کارگاه و حتی قبل تر از آن بایستی انجام پذیرد، اقدامات اداری می­باشد. اقداماتی از قبیل اخذ تاییدیه­ های لازم جهت آغاز و پیشبرد اهداف پروژه که در این قسمت به بررسی آنها می­پردازیم.

مطابق با مفاد بند 12-1-4 مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان و همچنین مفاد بند 7-1 ماده هفتم فصل سوم مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، اقدامات اداری که بایستی قبل از عملیات تجهیز کارگاه و یا در حین آن صورت پذیرد به شرح ذیل می­ باشد.

مطابق با توضیحات فوق می­توانیم کلیه اقدامات اداری لازم جهت پیشبرد پروژه را به صورت زیر خلاصه کنیم.

لازم به ذکر است ، هر پروژه بسته به ویژگی­ های مربوط به خود ممکن است اقدامات اداری مخصوص به خود را بخواهد که در فلوچارت زیر قرار ندارد.

شکل 19 فلوچارت اقدامات اداری

همانطور که در تصویر فوق مشاهده می­کنید، یکی از اقدامات اداری مهم در بحث تجهیز کارگاه، موضوع بیمه می­باشد که با توجه به اهمیت این موضوع و همچنین ماهیت صنعت بیمه که مدیریت ریسک و خطر می­باشد لازم دانستیم که در این مقاله با توجه به اینکه در کارگاه ­های ساختمانی با حجم وسیعی از ریسک­ ها و خطرهای بالقوه همراه هستیم به بررسی انواع بیمه ­های کارگاهی بپردازیم.

3. 4. 5. 1  بیمه ­های کارگاهی

مطابق با دستورالعمل بیمه پروژه­ ها، در قراردادهای پیمانکاری، بر حسب منشا بروز خسارت، بیمه­ های متعددی در کارگاه ­های ساختمانی می­تواند وجود داشته باشد که در بخش­های قبل با الزامی بودن بعضی از آنها آشنا شدیم.

حق بیمه هر ییمه نامه، با توجه به عوامل مختلفی از قبیل مبلغ قرارداد، جدول زمانبندی اجرای عملیات، مدت و نوع قرارداد و …. تعیین می­شود، که در بخش سوم، دستورالعمل بیمه پروژه­ ها در قرارداد پیمانکاری، راهنمای انتخاب هر بیمه ارائه شده است. از طریق این راهنما شما قادر خواهید بود با پوشش ­های انواع بیمه­ ها آشنا شوید. در ادامه بخش کوچکی از راهنمای پوشش انواع بیمه ­ها، برای علاقه مندان ارائه شده است.

شکل 20 انواع بیمه کارگاهی

مطابق با مفاد بند سوم راهنمای پوشش بیمه­ ها، حداقل پوشش­ های لازم بیمه­ ای جهت انواع پروژه­ ها ارائه شده است. به طور مثال در زیر حداقل پوشش بیمه­ ای پروژه­ های متوسط غیر صنعتی ارائه شده است.

با توجه به گستردگی موضوع بیمه و همچنین تعهدات پیمانکاران و کارفرما و سایر عوامل در این مقاله از بررسی سایر مفاد مرتبط خودداری شده است و با توجه به اهمیت موضوع ، خواندن دستورالعمل بیمه پروژه­ ها، در قراردادهای پیمانکاری به علاقه مندان توصیه می­شود. فایل این دستور العمل را در انتهای مقاله دانلود کنید.

3. 4. 6  تامین شرایط ایمنی

همانطور که در این مقاله مشاهده کردید یکی از مهمترین پارامترهای موثر در تمامی عوامل فوق در بحث تجهیز کارگاه ، پارامتر ایمنی می­باشد. پارامتر ایمنی به عنوان یک پارامتر مهم ، بر تمامی پارامترهای قبلی تاثیر بسیار مستقیمی دارد و تمامی پارامترهای موثر بر تجهیز کارگاه را تحت تاثیر خود قرار می­دهد.

با توجه به گستردگی و اهمیت بحث ایمنی و با توجه به اینکه بررسی شرایط ایمنی در تمامی فاکتورهای تجهیز کارگاه امر بسیار زمانبری می­باشد و خارج از بحث اصلی این مقاله می­باشد، در این قسمت تنها به لزوم رعایت کلیه مفاد مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان و همچنین سایر دستورالعمل­ ها، نشریات ایمنی و ….. تاکید خاصی شده است که در مقال ه­ای جداگانه به بررسی تخصصی شرایط ایمنی در هر قسمت از فعالیت­ها ساختمانی خواهیم پرداخت. در اشکال زیر نمونه ­هایی از عدم دقت و بی توجهی به اصول ایمنی کارگاه را مشاهده می­کنید.

3. 5  تجهیز کارگاه در فهرست بها

در تکمیل بحث تجهیز کارگاه و با توجه به اهمیت این موضوع قصد داریم در این قسمت به بررسی بحث تجهیز کارگاه در فهرست بها بپردازیم. در پیوست چهارم، فهرست بهای ابنیه سال 1399 ، توضیحات کاملی در خصوص عملیات تجهیز کارگاه، در قالب چهار بخش تحت عناوین تعاریف، شرایط کلی، روش ­های تهیه و برآورد و نحوه پرداخت در اختیار خوانندگان قرار گرفته است.

3. 5. 1 تعاریف

در قسمت اول پیوست چهارم فهرست بها، تعاریف مربوط به عملیات تجهیز کارگاه، ساختمان­های پشتیبانی، عمومی و ……. در قالب 12 بند، در اختیار خوانندگان قرار گرفته است که با توجه به بررسی این تعاریف در قسمت­ های قبل، از بررسی مجدد آنها خودداری شده است.

3. 5. 2 کلیات

همان طور که مشاهده می­کنید، در قسمت سوم پیوست چهارم فهرست بها، شرایط کلی مربوط به عملیات تجهیز کارگاه بیان شده، بطوریکه موارد ارائه شده در این قسمت از نظر موضوعی، با نکات ارائه شده در شرایط عمومی پیمان یکسان می­باشد.

لذا در این قسمت، با توجه به کامل بودن توضیحات ارائه شده در بخش­های قبل، از بررسی دقیق کلیه بندهای قسمت سوم پیوست چهارم فهرست بها، صرف نظر شده است.

تنها نکته مهم در این قسمت، مفاد ارائه شده در بند 3-4 می­باشد، که مطابق با مفاد این بند مشخص می­گردد:

1) چناچه پیمانکار در جهت انجام موضوع پیمان ، ناچار به تجهیز مازاد بر موارد یا مبالغ پیش بینی شده در پیمان بشود ، هیچ گونه پرداخت اضافی در این خصوص دریافت نمی­کند. به طور مثال فرض کنید جهت دپوی مصالح مورد نیاز یک پروژه ، پیمانکار ناچار به ساخت یک انبار جدید شده ، بطوریکه هزینه ساخت این انبار در برآورد تجهیز کارگاه پیش بینی نشده باشد ، در این صورت مطابق با مفاد این بند ، پیمانکار هیچ گونه ادعایی در خصوص هزینه ساخت این انبار نخواهد داشت!!!

2) چناچه مبلغ پیمان افزایش پیدا کند ، مبلغ مقطوع تجهیز کارگاه تغییر نمی­کند و هزینه تجهیز اضافی تنها برای موضوع تبصره بند دوم پیوست پنجم فهرست بها ، قابل پرداخت می­باشد که مطابق با مفاد این بند ، چنانچه تجهیز کارگاه مازادی بر تجهیز کارگاه اولیه مورد نیاز باشد ، طی توافقات پیمانکار و کارفرما ، مبلغ تجهیز مازاد تا سقف حداکثر 25 درصد مبلغ تجهیز اولیه به پیمانکار پرداخت می­گردد.

3. 5. 1 روش تهیه برآورد

در قسمت دوم پیوست چهارم فهرست بها ، بحث برآورد تجهیز کارگاه ، مورد بررسی قرار گرفته است. بحث برآورد تجهیز کارگاه، به عنوان یک بحث متره و برآوردی خارج از مباحث اجرایی عملیات تجهیز کارگاه و این مقاله می­باشد و در این مقاله تنها به ارائه بخش کوچکی از مطالب موجود در این قسمت پرداخته شده است.

بحث برآورد تجهیز کارگاه در پیوست چهارم فهرست بها، مشتمل بر 17 بند می­باشد که در این 17 بند، نحوه برآورد و نکات مربوط به تمامی هزینه ­های مرتبط با ساخت انواع ساختمان­ ها، مصالح بازیافتی، تاسیسات، تامین آب، برق، گاز و مخابرات، راه ­های دسترسی، انحرافی، ارتباطی، تعمیر ماشین آلات و ….. به طور کامل شرح داده شده است.

مطابق با مفاد قسمت دوم پیوست چهارم فهرست بها، هزینه تجهیز کارگاه مطابق با 17 نکته اشاره شده در این قسمت و در قالب ردیف­ های جدول ذیل تهیه و تنظیم و به صورت مقطوع تعیین می­گردد.

لازم به ذکر است مطابق با مفاد بند 17-2 پیوست چهارم فهرست بها، جمع مبالغ مقطوع هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه، بدون احتساب هزینه‌های مربوط به ردیف‌های ۴۲۰۳۰۱ تا ۴۲۰۳۰۳ و ۴۲۱۰۰۱ تا ۴۲۱۱۰۴ فهرست تجهیز و برچیدن کارگاه نباید از میزان تعیین شده در زیر بیشتر شود. در صورتیکه در موارد استثنائی، این هزینه از حد تعیین شده بیشتر باشد، هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه، باید قبل از انجام مناقصه یا ترک مناقصه، به تصویب شورای عالی فنی برسد.

• کارهای مربوط به فهرست‌های پایه رشته ابنیه، تاسیسات مکانیکی، تاسیسات برقی، راه، راه‌آهن و باند فرودگاه، راهداری، آبرسانی روستائی، آبخیزداری و منابع طبیعی، خطوط انتقال آب، شبکه توزیع آب و شبکه جمع‌آوری فاضلاب به میزان ۴ درصد مبلغ برآورد هزینه اجرای کار بدون هزینه‌های تجهیز و برچیدن کارگاه.
• کارهای مربوط به فهرست پایه رشته آبیاری تحت فشار و آبیاری و زهکشی، به میزان 5 درصد مبلغ برآورد هزینه اجرای کار بدون هزینه‌های تجهیز و برچیدن کارگاه.
• در کارهایی که برای برآورد هزینه اجرای آنها بیش از یک رشته فهرست بها استفاده می­شود، هر گاه حد مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه رشته­ های به کار رفته که طبق بندهای 2-17-1 و 2-17-2 تعیین می­شود، یکسان نباشد، عددی بین 4 درصد تا 5 درصد به تناسب مبلغ برآورد مربوط به هریک از رشته ­ها محاسبه می­شود.

3. 5. 1 نحوه پرداخت

در قسمت چهارم پیوست چهارم فهرست بها، بحث نحوه پرداخت هزینه تجهیز کارگاه، مورد بررسی قرار گرفته است. در فهرست بهای سال ۱۳۸۸ در خصوص نحوه پرداخت هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه در عملیات با پایه رشته ابنیه، در پیمان‌هائی که برآورد هزینه اجرای آنها کمتر از ۲۵۰ میلیون تومان بوده است، روش ۴۵% ، ۴۵% ، ۱۰% پیش‌بینی شده بود. به این ترتیب که ۴۵% از مبلغ مقطوع تجهیز و برچیدن پس از اجرای بخشی از تجهیز کارگاه که انجام آن برای شروع عملیات پیمان لازم است به پیمانکار پرداخت می‌شود ، ۴۵% به تناسب پیشرفت عملیات موضوع پیمان و ۱۰% مابقی پس از برچیدن کارگاه به پیمانکار پرداخت خواهد شد.

از فهرست بهای سال ۱۳۹۲ به بعد هزینه هریک از ردیف‌های تجهیز و برچیدن کارگاه ، به تناسب پیشرفت عملیات مربوط به همان ردیف ، محاسبه شده و در صورت وضعیت‌ها درج می‌شود. لازم به ذکر است، هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه ، پس از احتساب تخفیف یا اضافه پیشنهادی پیمانکار ، در صورت وضعیت‌ها منظور می‌شود.

3. 6 تاخیر در تجهیز کارگاه

همانطور که در بخش تحویل کارگاه مشاهده کردید، ایجاد تاخیر در بحث تحویل کارگاه، شرایط متعددی را با خود به همراه دارد. حال شاید این سوال برای شما مطرح شود که:

• آیا در شرایط عمومی پیمان، برای تاخیر در تجهیز کارگاه نیز شرایطی وجود دارد؟

براساس مفاد بند الف -3 ماده 46 شرایط عمومی پیمان، چنانچه پیمانکار بیش از نصف مدت تعیین شده در بند “ج” ماده 4 موافقتنامه نشریه 4311 سازمان برنامه و بودجه دچار تاخیر شود، کارفرما می­تواند مطابق با این بند نسبت به فسخ پیمان اقدام نماید. لازم به ذکر است متن موافقتنامه نشریه 4311 سازمان برنامه و بودجه دارای یک فرمت خاص بوده و براساس توافقات طرفین تکمیل و تنظیم می­گردد.

برای درک بهتر به مثال زیر دقت کنید.

در یک پروژه مسکونی، در بند ج ماده 4 موافقتنامه، طی توافقات طرفین، مدت زمان لازم جهت تجهیز کارگاه، 1 ماه پس از تاریخ شروع کار، تعیین شده است. لذا مطابق با مفاد بند الف – 3 ماده 46 شرایط عمومی پیمان ، پیمانکار می­تواند حداکثر 15 روز پس از اتمام 1 ماه اشاره شده در موافقتنامه (یا به عبارتی دیگر، حداکثر 45 روز از تاریخ تعیین شده برای شروع کار) دچار تاخیر در تجهیز کارگاه شود ، در غیر اینصورت کارفرما می­تواند نسبت به فسخ قرارداد اقدام نماید.

4. نتیجه گیری و چک لیست تحویل و تجهیز کارگاه

یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار در پیشرفت پروژه و کنترل منابع مالی و انسانی، بحث تحویل و تجهیز کارگاه می­ باشد که هر کدام از این عملیات ­ها دارای نکات بسیار فراوانی می­باشد. عدم دقت در بحث تحویل و تجهیز کارگاه می­تواند باعث بروز خسارات جبران ناپذیری برای گروه ­های پیمانکاری و حتی کارفرمایان و ناظران شود لذا لزوم دقت در این خصوص امری بسیار ضروری و غیر قابل چشم پوشی می­باشد.

در این قسمت گروه سبز سازه قصد دارد به طور خلاصه نکاتی که می­بایست در بحث تجهیز و تحویل کارگاه رعایت شود را در قالب چک لیست به علاقمندان ارائه دهد که در صفحات بعد تصاویر مربوط به این چک لیست را مشاهده می­ کنید و فایل اصلی این چک لیست را در انتهای همین مقاله دانلود کنید.

شکل 26 چک لیست تحویل و تجهیز کارگاه

منابع

1. نشریه شماره ۴۳۱۱ سازمان برنامه و بودجه بخش شرایط عمومی پیمان
2. مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان
3. مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان
4. مبحث نهم مقررات ملی ساختمان
5. نشریه شماره 55 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
6. مقاله «حداقل ­های لازم برای تجهیز کارگاه»؛ شرکت کیسون
7. مبحث دوم مقررات ملی ساختمان
8. دستورالعمل بیمه پروژه­ ها، در قراردادهای پیمانکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
9. دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان­ ها

• مطلبی میخواهید که نیست ؟ از ما بپرسید تا برایتان محتوا رایگان تولید کنیم!

• ارسال سوال برای تولید محتوا