یکی از مراحل مهم در ساخت سازه ها، دیوارچینی و اجرای دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان است. در این مرحله و پس از اتمام اجرای اسکلت سازه، پیمانکاران مطابق با نقشه های معماری شروع به اجرای تیغه ها و دیوارهای جداکننده درونی واحدها میکنند.
اما سوالی که همواره در هنگام اجرا و بارگذاری دیوار برای کارفرماها به وجود می آید این است که از چه مصالحی برای ساخت دیوارهای پروژه خود استفاده کنند؟ کدام مصالح ساختمانی جدید یا قدیمی قیمت مقرون بهصرفه تری دارد؟ کدام یک عایق خوبی در برابر صدا و حرارت است؟ کدام مصالح ساختمانی وزن و پرتی کمتری دارد و در کل برای ساخت دیوارها بهتر است؟
در این مقاله سعی شده تا با ارائه مطالب به روز در حوزه انواع دیوارها و مصالح نوین ساختمانی، به شما کمک کنیم تا بتوانید در انتخاب جنس مصالح دیوار، بهترین مورد را برگزینید.
⌛ آخرین به روز رسانی: 27 اردیبهشت 1403
📕 تغییرات به روز رسانی: انتشار جدید
در این مقاله جامع چه می آموزیم؟
- 1. انواع مصالح ساختمانی جدید برای دیوارهای غیر باربر
- 2. معرفی انواع دیوارهای غیر باربر
- 3. مقایسه و تفاوت مصالح ساختمانی جدید و قدیمی
- 4. نتیجه گیری
1. انواع مصالح ساختمانی جدید برای دیوارهای غیر باربر
امروزه با پیشرفت علم و به جهت رفع نیازهای سازندگان و ساکنین ساختمان ها، تولید انواع مصالح ساختمانی جدید و مصالح نوین ساختمانی رواج بیشتری پیدا کرده است. در ادامه بهترین مصالح برای دیوار چینی ذکر شده است:
- آجر سفالی
- بلوک سیمانی
- بلوک هبلکس
- تری دی پانل
- ساندویچ پانل
- درای وال
- دیوار گچی
- دیوار بتنی
- آجر نسوز و آجر لعابی
هر کدام از مصالح بالا، مزایا و معایب مختص به خود را دارند؛ اما بهطورکلی در ساختمان های متعارف کشورمان ایران، دیوارهای آجری و دیوار مصالح بنایی که عموماً با بلوک سفالی یا بلوک سیمانی ساخته میشوند، به علت قیمت پایین تر در اجرا، بیشتر مورداستفاده قرار میگیرند و سازندگان کمتر به سراغ دیوارهای هبلکس، تری دی پانل، ساندویچ پانل و درای وال که اصطلاحاً به آنها دیوار سبک گفته میشود، میروند. این در حالی است که در عمده کشورهای پیشرفته جهان استفاده از دیوار مصالح بنایی مثل بلوک سفالی و بلوک سیمانی منسوخ شده و سالهاست به سمت استفاده از دیوارهای مصالح نوین ساختمانی در ساخت دیوارهای ساختمان ها رفته اند؛ بهطوریکه این مصالح جایگزین دیوار آجری شده اند.

شکل 1: انواع مصالح دیوار
2. معرفی انواع دیوارهای غیر باربر
در این بخش سعی داریم تا انواع مصالح دیوارها که در بخش قبل به آنها اشاره کردیم، به طور مفصل تری توضیح دهیم و معایب و مزایای هرکدام را بررسی کنیم.
1.2. بلوک سفالی یا آجر سفالی
بلوک سفالی یکی از ارزانترین و پرمصرف ترین مصالح برای ساخت دیوارهای داخلی ساختمان است. برای ساخت این بلوک ها ابتدا گل سفال که متشکل از آب، خاک رس و افزونه هایی مثل آهک است را تشکیل میدهند و بعد از قالب زنی، آن را درون کوره با دمای 900 درجه سانتیگراد می پزند. بند 5-9-2-5-2 مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان ویرایش 1396 انواع بلوک سفالی دیواری را معرفی میکند:
این بلوک ها به دلیل جنس سفالی، بسیار ترد و شکننده هستند. در واقع با کوچکترین ضرب های امکان شکستن و ترکخوردن بلوک سفالی وجود دارد و به همین علت پرتی مصالح بالایی دارد. بعلاوه نصب بارهای الحاقی همچون اتصال رولپلاک به دیوار به جهت نصب کابینت به دیوار دشوار است.

شکل 2: دیوار بلوک سفالی
ابعاد کوچک بلوک های سفالی موجب افزایش مدت زمان اجرای دیوارچینی میشود که به تبع آن، هزینه کارگر نیز بالاتر میرود. بعلاوه دیوارهای سفالی، سطح بسیار ناهمواری دارند و چون تعداد بلوک های مورد نیاز هر دیوار زیاد است، احتمال ناشاقولی و ناترازی برخی بلوک ها افزایش می یابد. به همین جهت پس از اجرای دیوار سفالی، اجرای سه لایه پلاستر بر روی سطح دیوار الزامی است: لایه گچوخاک اولیه دارای ضخامت 2 تا 3 سانتیمتر، لایه گچ زیرسازی با ضخامت تقریبی 0.5 سانتیمتر و لایه نازک گچ کشته که به عنوان لایه سوم اجرا میشود.
(نکته حائز اهمیت این است که در صورت استفاده از دیوار سبک مثل بلوک های هبلکس یا تری دی پانل، دیگر نیازی به اجرای این سه لایه پلاستر نیست.)

شکل 3: دیوار بلوک سفالی
در کنار این موارد، ازجمله مزیت های استفاده از دیوار آجر سفالی میتوان به قیمت پایین بلوک ها و در دسترس بودن کارخانههای تولید بلوک سفالی اشاره کرد. همچنین این بلوکها در برابر آتشسوزی مقاومت خوبی از خود نشان میدهند. با اینوجود باید توجه کرد که هرچند قیمت بلوک های سفالی ارزان است؛ اما به علت زمان بیشتر اجرای دیوار و نیاز به اجرای لایه گچ و خاک روی دیوار، در نهایت قیمت تمام شده اجرای آن افزایش خواهد داشت و ممکن است حتی گرانتر از دیوارهای بلوک سیمانی شود.
نکته بسیار مهم دیگر این است که بلوک های سفالی به تنهایی اصلا عایق خوبی برای صوت و حرارت نیستند، به نحوی که صدا به راحتی از دیوارها عبور میکند و اتلاف انرژی نیز بسیار بالا است. برای همین باید از بلوک های سفالی استاندارد که در وسط آنها یونولیت قرار میگیرد استفاده کرد. متاسفانه در کشورمان ایران به علت کاهش هزینه ها از بلوک های غیر استاندارد سفالی که قابلیت قرار دادن یونولیت در مرکز آنها وجود ندارد استفاده میکنند.

شکل 4 : بلوک سفالی یونولیت دار
2.2. بلوک سیمانی
یکی دیگر از انواع مصالح پرمصرف برای ساخت دیوارهای داخلی ساختمان ها، بلوک سیمانی است. برای تولید بلوک سیمانی، ابتدا ملات آن را تهیه کرده و به کمک دستگاه قالب زنی، بلوک های سیمانی در ابعاد و اشکال مختلف آماده میشوند. در نهایت پس از عمل آوری، آجر سیمانی آماده استفاده است. ملات بلوک سیمانی همانطور که از نام آن پیداست، متشکل از سیمان، آب و سنگدانههای شن و ماسه است. کارخانه های مختلف بنا بر نیاز بازار، از طرح اختلاط های مختلفی برای تولید ملات بلوک استفاده میکنند. برای همین ممکن است ویژگی های بلوک های سیمانی تهیه شده از کارخانههای مختلف یکسان نباشد.
هر آجر سیمانی سبک بین 10 تا 13 و هر بلوک سیمانی سنگین بین 18 تا 20 کیلوگرم وزن دارد. وزن زیاد بلوک های سیمانی موجب افزایش بار مرده سازه میشود که به تبع آن سازه در برابر نیروی زلزله آسیب پذیرتر میشود؛ زیرا در هنگام وقوع زلزله، سازه ای که سنگین تر است، انرژی بیشتری از زلزله را به خود جذب میکند و امکان آسیب دیدن آن بیشتر است. پیوست ششم استاندارد 2800 ویرایش چهارم در رابطه با بارها و اثرات ناشی از زلزله وارد بر اجزای غیر سازه ای معماری چنین بیان میکند:

شکل 5: بلوک سیمانی
بلوک های سیمانی همانند بلوک های سفالی، عایق خوبی برای صوت و حرارت نیستند و در صورت عدم عایق بندی دیوار، صدا به راحتی از آن عبور میکند و اتلاف انرژی و حرارت نیز بالاتر میرود.
از جمله مزایایی که موجب پرمصرف بودن بلوک های سیمانی میشود، قیمت مناسب، در دسترس بودن، اجرای ساده و آشنایی معماران و کارگران با آجر سیمانی است.
با این وجود بلوک های سیمانی همانند بلوک سفالی، پرتی مصالح بالایی داشته و نیاز به اجرای لایه گچ و خاک بر روی سطح دیوار دارند؛ زیرا سطح دیوارهای بلوک سیمانی بسیار ناهموار است. افزون بر این به علت وزن بالا، حملونقل بلوک های سیمانی سخت تر است.

شکل 6: دیوارچینی با بلوک سیمانی
3.2. بلوک هبلکس
بلوک هبلکس یکی از انواع مصالح ساختمانی جدید و نوین است که در ساخت دیوار، جایگزین دیوار آجری و دیوار مصالح بنایی سنتی شده است. بلوک هبلکس با نام های بتن هوادار اتوکلاو یا بلوک ACC نیز شناخته میشود. در ساخت بلوک هبلکس از نوعی بتن متخلخل استفاده شده است که با وجود وزن بسیار کمتر، مقاومت فشاری بالایی دارد. برای بلوک های هبلکس یا بلوک ACC، ابتدا ترکیبات اصلی آن که شامل ماسه، آهک، سیمان، گچ و پودر آلومینیوم است آماده و با آب ترکیب میشود. پس از قالب ریزی ملات، باید بلوک ها را عملآوری کرده و در صورت نیاز طبق ابعاد دلخواه برش بزنیم.

شکل 7: دیوار ساخته شده با بلوک هبلکس
وزن بلوک هبلکس سبکتر از بلوک سفالی و سیمانی است بهطوریکه وزن مخصوص بلوک هبلکس معمولاً بین 450 تا 550 کیلوگرم بر مترمکعب بوده؛ اما وزن مخصوص بلوک سیمانی بین 700 تا 2200 کیلوگرم بر مترمکعب و وزن مخصوص بلوک سفالی در حدود 600 کیلوگرم بر مترمکعب است.
ابعاد بزرگ بلوک های ACC (معمولا طول هر بلوک 60 سانتیمتر است) در کنار سبک بودن بلوک ها، موجب میشود تا سرعت اجرای دیوارها افزایش پیدا کند. همچنین در صورت استفاده از بلوک هبلکس برای ساخت دیوار سبک، میزان ملات مورداستفاده یکچهارم میشود. بعلاوه به علت سطح صاف بلوک ها، پس از اجرای دیوار نیازی به اجرای لایه گچوخاک روی آن نیست.

شکل 8: دیوار سبک هبلکس
بلوک های هبلکس از بتن متخلخل ساخته شده اند ، درواقع هوای محبوس شده درون آنها وجود دارد. همین ویژگی موجب میشود تا در برابر صوت عایق بسیار خوبی باشند بهطوریکه نسبت به بلوک سفالی و سیمانی، تا دوبرابر بیشتر جلوی عبور صدا را میگیرند. همچنین بلوک هبلکس عایق بسیار خوبی برای حرارت بوده و از اتلاف انرژی جلوگیری میکند.
❓قیمت بلوک هبلکس بیشتر است یا بلوک سیمانی و سفالی؟
این سؤالی است که بسیاری از کارفرماها و مجریان در هنگام انتخاب متریال دیوار با آن روبه رو میشوند. بسیاری بر این معتقدند که بلوک هبلکس گرانتر از بلوک سفالی و بلوک سیمانی است. شاید در ظاهر اینطور به نظر برسد؛ زیرا به طور متوسط قیمت یک مترمربع بلوک هبلکس در حدود 30 درصد قیمت بالاتری نسبت به یک مترمربع بلوک سیمانی دارد؛ اما در مجموع به علت کاهش زمان اجرا، کاهش وزن مرده سازه، کاهش ملات و سیمان مورداستفاده، عدم نیاز به عایق بندی و عدم نیاز به اجرای لایه گچ و خاک در دیوارهای هبلکس، اجرای دیوار هبلکس بسیار مقرون به صرفه بوده و حتی ممکن است ارزانتر از بلوک سفالی و سیمانی تمام شود.

شکل 9: بلوک سبک اتوکلاو
4.2. تری دی پانل
از دیگر انواع مصالح ساختمانی جدید، دیوار سبک تری دی پانل است. دیوار 3d پانل متشکل از سه بخش است. در مرکز این دیوار از عایق پلی استایرن یا یونولیت استفاده شده است. اطراف این هسته یونولیتی را شبکه مش بندی شده از فولاد احاطه میکند. در نهایت نیز یک لایه بتن بر روی آن پاشیده میشود. دیوار سبک تری دی پانل، جزو دیوارهای پیش ساخته محسوب میشود و بسیار سبک است بهطوریکه نسبت به دیوارهای آجری و سفالی بسیار سبکتر خواهد بود. وزن تمام شده هر مترمربع از یک دیوار تری دی پانل با ضخامت 10 سانتیمتر، 140 کیلوگرم است بدین ترتیب وزن مرده سازه کمتر شده و سازه در برابر زلزله دچار خسارت و خرابی کمتری میشود.

شکل 10: بتن پاشی دیوار تری دی پانل
از جمله ویژگی های منحصربهفرد تری دی پانل، قابلیت سفارش و ساخت آن در ضخامت های مختلف است، بهطوریکه یکی از دلایل محبوبت آن نیز ضخامت کم دیوارهای آن است. این مورد موجب افزایش مساحت فضای داخلی واحدها میشود. بعلاوه در صورت استفاده از دیوار سبک تری دی پانل، سرعت اجرای پروژه بالاتر رفته و در مصرف مصالح بهشدت صرفه جویی میشود، بهنحویکه به دلیل پیش ساخته بودن این دیوارها، پرتی مصالح تقریباً صفر میباشد. به علت وجود یونولیت در مرکز تری دی پانل، این دیوارها عایق بسیار خوبی در برابر صورت و حرارت هستند.

شکل 11: اجزای تریدی پانل
دیوار سبک تری دی پانل نیازی به اجرای لایه گچوخاک ندارد و سرعت نصب و اجرای آن بسیار بالا بوده و به علت داشتن دولایه بتن در دو طرف دیواره آن، مقاومت در برابر آتشسوزی بسیار بالایی دارد.
در کنار همه این مزایا باید به این نکات توجه کرد که اجرای تری دی پانل عموماً نیازمند افراد ماهرتر و تجهیزاتی مثل دستگاه بتن پاش است. همچنین قیمت نهایی اجرای آن گرانتر از دیوارهای سنتی است.

شکل 12: اجرای دیوار تریدی پانل
5.2. درای وال
درای وال یا دیوار خشک، یکی از انواع دیوار سبک است که در دسته دیوارهای مصالح نوین ساختمانی قرار میگیرد و امروزه جایگزین دیوار آجری و بلوکهای سنتی شده است. در ساخت و اجرای این دیوارها هیچگونه ملاتی استفاده نمیشود و ازاینجهت به این نام شناخته میشود. درای وال نسبت به دیوارهای بلوک سیمانی و بلوک سفالی بسیار سبکتر بوده و بار مرده طبقات را بهشدت کاهش میدهد و در برابر نیروی زلزله مقاومتر است. علاوه بر این در برابر آتش سوزی مقاومت بالاتری از خود نشان میدهد.

شکل 13: اجرای دیوار درایوال
پس از اجرای درای وال به علت سطح صاف و بدون نامنظمی، بر عکس انواع دیوار مصالح بنایی، احتیاجی به اجرای لایه گچوخاک نیست و پس از اجرا، آماده انجام عملیات نازک کاری بر روی آن است. همچنین به علت سبک بودن و ابعاد بزرگ پنل های درای وال، سرعت اجرای بسیار بالایی دارد بهنحویکه میتواند تا 4 برابر سریعتر از دیوارهای سنتی و دیوارهای آجری اجرا شود.

شکل 14: نمایی از دیوارهای داخلی ساخته شده با درایوال
از جمله معایب درای وال میتوان به آسیبپذیر بودن در برابر ضربه و قیمت تمام شده بیشتر نسبت به دیوار بلوک سفالی و بلوک سیمانی اشاره کرد. در مورد قیمت درای وال، باوجوداینکه قیمت اجرای آن نسبت به دیوارهای سنتی گرانتر است، اما به دلیل مزایایی مانند عدم نیاز به تمیزکاری بعد از اجرا، عدم نیاز به ملات و گچوخاک، وزن کم، سرعت بالا در اجرا، کاهش ضخامت دیوار و عایق بودن، ارزش نهایی ساختمان افزایش مییابد. در ادامه بند پ-1-10 مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان ویرایش 1396 در رابطه با معرفی درای وال را مشاهده میکنید:
6.2. ساندویچ پانل
ساندویچ پانل نوعی دیگری از دیوار سبک است و جزء مصالح ساختمانی جدید محسوب میشود که متشکل از دو صفحه فلزی در طرفین و یک هسته یونولیتی یا پشمشیشهای در مرکز دیوار است. این دیوارها نسبت به وزن کمی که دارند مقاومت بالایی داشته و همچنین به علت وجود یونولیت در مرکز آن، عایق بسیارخوبی در برابر صدا و حرارت هستند، بهطوریکه مقاومت یک دیوار از جنس ساندویچ پانل با ضخامت 5 سانتیمتر، 4 برابر بیشتر از دیوار آجری با ضخامت 35 سانتیمتر در برابر حرارت است.

شکل 15: دیوار ساندویچ پانل
همچنین این دیوارها در برابر رطوبت، آتش سوزی و نفوذ حشرات موذی مقاومت بالایی از خود نشان میدهند. معمولاً برای یک ساختمان با کاربری عمومی، تجاری، اداری و ویلاها، ساندویچ پانل با ضخامت 5 سانتیمتر استفاده میشود. کاهش ضخامت دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان، موجب افزایش متراژ و مساحت واحدها شده که در مجموع میتواند سودآوری بسیار چشمگیری برای کارفرما و سازندگان داشته باشد و در نهایت استفاده از ساندویچ پانل را بسیار مقرون به صرفه کند. به همین دلایل است که امروزه در بسیاری از پروژه ها ساندویچ پانل جایگزین دیوار آجری و مصالح سنتی شده است.

شکل 16: پانل های ساندویچی
3. مقایسه و تفاوت مصالح ساختمانی جدید و قدیمی
تا اینجای مقاله با عمده مصالح پرکاربرد جهت اجرای دیوار آشنا شدیم. در هنگام انتخاب و مقایسه مصالح دیوارهای ساختمان، باید چند ویژگی مهم را لحاظ کنیم. سبک بودن دیوار، عایق صوتی مناسب، مقاومت در برابر آتش سوزی، عایق حرارتی، مقاومت فشاری، میزان ملات مصرفی، سرعت اجرا، سهولت حملونقل، جذب آب، ضخامت کم، قیمت مناسب و مقرون به صرفه بودن، از جمله آیتم هایی هستند که به هنگام مقایسه و بررسی تفاوت مصالح ساختمانی قدیم و جدید باید در نظر بگیریم. باتوجهبه توضیحات داده شده، دیوارهای سبک مثل هبلکس، تری دی وال، درای وال و ساندویچ پانل، در مقایسه با دیوارهای بلوک سفالی و بلوک سیمانی، در عین سبک بودن و داشتن ضخامت کمتر، عایق صوتی و حرارتی بسیار بهتری هستند و ملات خیلی کمتری برای اجرا نیاز دارند. همچنین سرعت اجرای بالایی داشته و در برابر آتش و رطوبت مقاومت بالایی دارند.
برای مقایسه قیمت دیوارها با مصالح مختلف، باید در نظر داشت که دیوارهای سبک به دلیل کاهش چشمگیر در مصرف ملات، عدم نیاز به اجرای لایه گچوخاک، کاهش پرتی مصالح، سبکتر شدن سازه، افزایش سرعت اجرا و افزایش مساحت واحدهای ساختمان، در نهایت قیمت تمام شده مقرون به صرفه تری نسبت به دیوارهای سنتی مثل دیوارهای آجری، بلوک سیمانی و بلوک سفالی خواهند داشت. بنابراین نتیجه میگیریم که استفاده از انواع دیوارهای سبک به جای دیوارهای سنتی، از اکثر جنبه ها بهتر هست و در کنار کارایی بالایی که دارند، مقرون به صرفه خواهند بود.
جدول 1: مقایسه انواع دیوار
نوع دیوار | سرعت اجرا | عایق حرارتی | عایق صوتی | نیاز به اجرای لایه گچ و خاک | قابلیت ایجاد شکاف جهت عبور تاسیسات | میزان پرتی و نخاله مصالح | مقاومت در برابر رطوبت | مقاومت در برابر آتش | قابلیت باربری | قیمت تمام شده |
بلوک سفالی | متوسط | پایین | پایین | دارد | دشوار | زیاد | پایین | پایین | پایین | متوسط |
بلوک سیمانی | متوسط | متوسط | پایین | دارد | دشوار | متوسط | متوسط | متوسط | بالا | متوسط |
بلوک هبلکس | بالا | بالا | متوسط | ندارد | راحت | کم | بالا | متوسط | بالا | متوسط |
تری دی پانل | بالا | بالا | بالا | ندارد | راحت | کم | بالا | متوسط | بالا | بالا |
درای وال | بالا | بالا | بالا | ندارد | راحت | کم | متوسط | بالا | بالا | بالا |
ساندویچ پانل | بالا | بالا | بالا | ندارد | راحت | کم | بالا | بالا | بالا | بالا |
4. نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی جامع انواع دیوارهای ساختمان اعم از دیوار بلوک سفالی، بلوک سیمانی، بلوک هبلکس، تری دی پانل، درای وال و ساندویچ پانل پرداختیم و خصوصیات هر یک را به طور جامع بررسی و با یکدیگر مقایسه کردیم. با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، پی بردیم که دیوارهای سبک علیرغم هزینه اولیه بالاتر از بلوک سفالی و بلوک سیمانی، مزایای بسیار بیشتری دارند که در نتیجه استفاده از آنها را مقرون به صرفه تر میکند. لذا انتظار میرود مجریان و کارفرمایان هر پروژه، استفاده از دیوارهای سبک را در اولیت قرار داده و از مزایای آنها به نحو احسن استفاده کنند.
منابع
- مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان، ویرایش 1396
- پیوست 6 – آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله – استاندارد2800، ویرایش 4
- نشریه شماره 729 – راهنمای طراحی لرزه ای دیوارهای بنایی غیرسازه ای مسلح به میلگرد بستر، سال 1395
- کتاب فناوری های نوین ساختمانی، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، ویرایش پنجم
- نشریه شماره 819 – راهنمای طراحی سازهای و جزئیات اجرایی دیوارهای غیرسازهای، سال 1397
مسیر یادگیری برای حرفه ای شدن
- 15
- 16
- 17
- بررسی بهترین مصالح ساختمانی برای اجرای دیوارهای غیرباربر جانبی
- 19
- 20
- 21
- 1+
مطلبی میخواهید که نیست ؟ از ما بپرسید تا برایتان محتوا رایگان تولید کنیم!
- ارسال سوال برای تولید محتوا