کتاب های مهندسی عمران؛ معرفی برترین و کاربردی ترین کتاب های رشته عمران

با مطالعه این مقاله جامع چه می آموزیم؟

• 1. دروس تخصصی مهندسی عمران
  • 1.1. رسم فنی و نقشه‌کشی ساختمان
  • 2.1. نقشه‌برداری
  • 3.1. مصالح ساختمانی
  • 4.1. استاتیک (Statics)
  • 5.1. مقاومت مصالح (Stength of Material)
  • 6.1. تحلیل سازه‌ها (Structural Analysis)
  • 7.1. طراحی سازه‌های بتن‌آرمه
  • 8.1. طراحی سازه های فولادی
  • 9.1. بارگذاری سازه‌ها
  • 10.1. مکانیک خاک
  • 11.1. مهندسی پی
  • 12.1. مکانیک سیالات
  • 13.1. روش های اجرا ساختمان
  • 14.1. راهسازی
  • 15.1. روسازی راه
  • 16.1. متره و برآورد
  • 17.1. مهندسی زلزله
• 2. پرسش و پاسخ
• 3. نتیجه گیری

1. دروس تخصصی مهندسی عمران

دانشجویان در هنگام تحصیل و فارغ‌التحصیلان مهندسی عمران، اغلب در انتخاب منابع مناسب موضوع مورد مطالعه خود دچار تردید می‌شوند. اغلب نیز به جزوات دانشگاهی خود بسنده کرده و این احساس را دارند که مطالب در جزوات دانشگاهی به‌صورت کامل گفته‌ شده و هیچ مطلب تازه دیگری وجود ندارد.

رشته مهندسی عمران در عین سادگی و زیبایی خود دارای تنوع در جزئیات است که فقط با مطالعه منابع مختلف مناسب می‌توان به مهارت کافی در حل مسائل غیر منتظره، دست‌یافت. در ادامه معروف‌ترین و مهم‌ترین کتاب ها و نشریه های مرتبط با دروس تخصصی مهندسی عمران را به‌صورت جداگانه معرفی می‌کنیم.

به جز دروس پایه که به‌صورت مشترک با دیگر رشته‌های مهندسی ممکن است در مقطع کاردانی و کارشناسی تدریس شود، دروس تخصصی متناسب با هر رشته‌ وجود داشته که در رشته مهندسی عمران به شرح زیر می‌باشند:

1. رسم فنی و نقشه‌کشی ساختمان
2. نقشه‌برداری و عملیات
3. مصالح ساختمانی و آزمایشگاه
4. تکنولوژی بتن و آزمایشگاه
5. طراحی معماری و شهرسازی
6. استاتیک
7. دینامیک
8. مقاومت مصالح 1 و 2
9. تحلیل سازه 1 و 2
10. سازه های بتن‌آرمه 1 و 2
11. پروژه سازه های بتن‌آرمه
12. سازه های فولادی 1 و 2
13. پروژه سازه های فولادی 1 و 2
14. زمین‌شناسی
15. مکانیک خاک و آزمایشگاه
16. مهندسی پی
17. مکانیک سیالات
18. هیدرولیک و آزمایشگاه
19. روش های اجرا ساختمان
20. راه‌سازی و پروژه
21. متره و برآورد و پروژه
22.  محیط‌زیست
23. مهندسی زلزله

1.1. رسم فنی و نقشه‌کشی ساختمان

رسم فنی و نقشه‌کشی ساختمان، از دروس اصلی و تخصصی رشته مهندسی عمران بوده که در ترم‌های ابتدایی دوره کارشناسی، آموزش داده می‌شود. در این درس مفاهیمی از قبیل ترسیم‌های هندسی، رسم سه‌نما، رسم تصویر مجسم و… همراه با آموزش نحوه ترسیم آن‌ها آموزش داده می‌شود. از مهم‌ترین کتاب های مهندسی عمران متناسب با این مبحث می توان به ‌رسم فنی و نقشه‌کشی جامع عمران نوشته حسین زمرشیدی و تمرینات رسم فنی نوشته سرکی بوگولیوبوف اشاره کرد.

شکل 1 کتاب رسم فنی و نقشه‌کشی جامع عمران

شکل 2 کتاب تمرینات رسم فنی

2.1. نقشه‌برداری

یکی از مهم ترین گرایش های رشته مهندسی عمران، نقشه‌برداری است. نقشه‌برداری در هر پروژه عمرانی بسیار اهمیت دارد که به کمک آن بایستی جزئیات محل پروژه برداشت ‌شده و رابطه بین نقاط مختلف آن تعیین گردد. حاصل اطلاعات برداشت‌شده از نقشه‌برداری، در برنامه‌ریزی‌های اجرایی مورداستفاده قرار می‌گیرد. نقشه‌برداری و عملیات نقشه‌برداری در مقطع کارشناسی مهندسی عمران تدریس می شود که از مهم‌ترین کتاب های مهندسی عمران می توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:

– کتاب نقشه‌برداری نوشته شمس نوبخت
– کتاب نقشه‌برداری (1: شناخت کلی) نوشته محمود ذوالفقاری
– کتاب نقشه‌برداری مهندسی نوشته محمود دیانت‌خواه

شکل 3 کتاب نقشه‌برداری مهندسی

3.1. مصالح ساختمانی

شناخت مصالح ساختمانی برای یک مهندس عمران از اهمیت بالایی برخوردار است. مصالح ساختمانی به علت مشخصات مکانیکی خاص خود در موارد متفاوتی از ساخت و ساز استفاده می شوند. به‌عنوان‌مثال با شناخت خاصیت‌های سیمان و گچ می‌توان موارد استفاده هرکدام را دانست و هریک را متناسب با نیاز خود تهیه و استفاده نمود. در مقطع کارشناسی مهندسی عمران، مصالح ساختمانی طی یک درس دو واحدی و آزمایشگاه تدریس می شود. ازجمله کتاب های مهندسی عمران مناسب این مبحث می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– مرجع کامل شناخت مصالح ساختمانی / نوشته امیر سرمد نهری و سید محسن کاردان
– مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان
– مصالح ساختمانی / نوشته احمد حامی
– مصالح ساختمانی / دانشگاه پیام نور

شکل 8 کتاب مصالح ساختمانی نوشته احمد حامی

شکل 9 کتاب مصالح ساختمانی / انتشارات دانشگاه پیام نور

4.1. استاتیک (Statics)

استاتیک یکی از شاخه‌های علم مکانیک است که در مهندسی عمران از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در رشته مهندسی عمران، مهم‌ترین و اولین چالش‌برانگیزترین درس در این رشته است و در آزمون‌های مهندسی عمران ازجمله آزمون‌های استخدامی اهمیت زیادی دارد چراکه در این حوزه مهندسی، سازه ابتدا در حالت استاتیک طراحی می‌شود. در استاتیک به سیستم‌های فیزیکی ثابت، تحلیل نیرو و گشتاورهایی که بر آن ها اعمال می‌شود پرداخته می‌شود. از مهم‌ترین مراجع و کتاب‌های استاتیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کتاب استاتیک (مریام و کریگ) ترجمه علیرضا انتظاری
– کتاب مکانیک برداری برای مهندسان-جلد اول: استاتیک (پی-بیر جانسون، دی ولف)
– کتاب مکانیک مهندسی استاتیک (هیبلر)

شکل 10 کتاب استاتیک (مریام و کریگ) / ترجمه علیرضا انتظاری

شکل 11 کتاب مکانیک برداری برای مهندسان-جلد اول: استاتیک (پی-بیر جانسون، دی ولف)

شکل 12 کتاب مکانیک مهندسی استاتیک (هیبلر)

5.1. مقاومت مصالح (Stength of Material)

در مقاومت مصالح به نحوه مطالعه روش محاسبه تنش و کرنش در اعضای سازه  (تیر، ستون و …) پرداخته می شود. در این درس، مهندس عمران در مسیر شروع یادگیری مفاهیم تئوری طراحی و اجرای سازه قرار می‌گیرد. پیش‌نیاز یادگیری آن، استاتیک است و خود نیز درواقع پیش‌نیاز بسیاری از دروس مهندسی عمران و دیگر رشته‌های مهندسی ازجمله مهندسی مکانیک است. بسیاری از اساتید و مهندسان خبره، مقاومت مصالح را از مهم‌ترین دروس مهندسی عمران می‌دانند و به تأکید فراگیری هر چه‌بهتر آن توصیه می‌کنند. ازجمله منابع و کتاب‌های مناسب در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کتاب مقاومت مصالح (مریام)
– کتاب مقاومت مصالح (بیر و جانسون)
– کتاب مقاومت مصالح (گودنو و گری)
– کتاب مقاومت مصالح (پوپوف)

6.1. تحلیل سازه ها (Structural Analysis)

پرداختن به تحلیل و پیش‌بینی رفتار سازه ها با ابزار ریاضی و قوانین فیزیک، تحلیل سازه گفته می شود. تحلیل سازه بنیادی‌ترین درس مهندسی عمران است که با استفاده از آن می‌توان عمل نیروها روی سازه را بررسی کرد. درواقع در این درس، نحوه انتقال نیروهای مؤثر وارده به سازه از نقاط مؤثر به تکیه‌گاه‌ها مطالعه می‌شود. در تحلیل سازه به مواردی ازجمله:

1. بررسی پایداری سازه
   2. تعیین واکنش های تکیه گاهی
   3. تعیین نیرو های داخلی
   4. محاسبه تغییر شکل های سازه

پرداخته می شود که پس از تحلیل سازه و مشخص نمودن نیرو های داخلی، سازه را متناسب با اطلاعات به‌دست‌آمده طراحی می‌کنند. تحلیل سازه در مقطع کارشناسی با عنوان تحلیل سازه‌ها 1 و تحلیل سازه‌ها 2 تدریس می شود. ازجمله کتاب های مهندسی عمران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کتاب تحلیل سازه ها نوشته شاپور طاحونی
– کتاب تحلیل سازه‌ها، روش‌های تحلیل سازه‌های نامعین نوشته نصرت الله فلاح
– کتاب تحلیل سازه (هیبلر)
– کتاب تحلیل ماتریسی سازه (مک گوایر و گالاگر)

شکل 16 کتاب تحلیل سازه ها نوشته شاپور طاحونی

شکل 17 کتاب تحلیل سازه‌ها، “روش‌های تحلیل سازه‌های نامعین” (نصرت الله فلاح)

شکل 18 کتاب تحلیل سازه (هیبلر)

7.1. طراحی سازه های بتن‌آرمه

سازه های بتنی، یکی از پرکاربردترین و پرطرفدارترین سازه‌ها در صنعت ساختمان‌سازی به‌حساب می آید، بنابراین برای یک مهندس عمران بسیار حائز اهمیت است که مصالح و المان های ساخته‌شده از بتن مسلح شده از فولاد (بتن‌آرمه) را بشناسد و نحوه رفتار اعضای سازه ای ساخته‌شده از بتن مسلح که تحت نیروهای مختلف برای مقاومت در برابر این نیروها قرار داده‌شده‌اند را بررسی کند.

در طراحی سازه های بتن‌آرمه هدف، طراحی اعضای مختلف سازه بتنی مانند تیر، ستون، دیوار برشی و طراحی فونداسیون که تحت بارهای مختلف محوری، برشی، پیچشی و خمشی قرار می گیرند با در نظر گرفتن محدودیت‌های آیین‌نامه‌ای است. سازه های بتن‌آرمه در مقطع کارشناسی تحت عنوان‌های سازه‌های بتن‌آرمه 1 و سازه‌های بتن‌آرمه 2 تدریس می‌شود.

لازم به ذکر است که برخی کتاب ها و نشریه‌ها، آیین‌نامه‌هایی هستند که باید ضوابط طراحی مطابق با دستورات آن‌ها در نظر گرفته شود که تمام مهندسان باید با روش استفاده از این کتاب‌ها و نشریه‌ها آشنایی کامل داشته باشند مانند (آیین‌نامه بتن ایران) و دیگر کتاب‌ها نیز آموزش نحوه‌ی طراحی تئوریک است که مطابق با آیین‌نامه‌ها نحوه‌ی طراحی سازه را شرح می‌دهند. ازجمله کتاب های مهندسی عمران مناسب با این درس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– مبحث نهم مقررات ملی ساختمان
– طراحی ساختمان‌های بتن مسلح نوشته شاپور طاحونی
– سازه‌های بتن‌آرمه جلد اول و دوم نوشته داود مستوفی نژاد
– آیین‌نامه بتن آمریکا (ACI 318-14 نسخه ۲۰۱۴)
– آیین‌نامه بتن ایران یا آبا (نشریه 120 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور)
– سازه‌های بتنی انتشارات سری عمران

شکل 22 کتاب سازه‌های بتن‌آرمه – جلد اول و دوم (داود مستوفی نژاد)

شکل 23 آیین‌نامه بتن آمریکا (ACI 318-14 نسخه ۲۰۱۴)

شکل 24 کتاب آیین‌نامه بتن ایران یا آبا (نشریه 120 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور)

8.1. طراحی سازه های فولادی

مانند بتن‌آرمه، سازه های فولادی نیز در صنعت ساخت‌وساز بسیار حائز اهمیت است. در حوزه فعالیت سازه های فولادی، اعضای سازه به‌منظور عملکرد هرچه بهتر خود در برابر بارهای وارده به سازه تعیین می‌شوند. سازه های فولادی از اجزای فولادی ساخته‌شده است که علت استفاده از آن فراهم آوردن صلبیت کامل و تحمل بار زیاد و …. می‌باشد. در رابطه با طراحی سازه‌های فولادی مانند سازه‌های بتنی آیین‌نامه، کتاب‌های طراحی تئوریک بسیاری وجود دارد که ازجمله آن‌ها به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

– مبحث دهم مقررات ملی ساختمان
– طراحی سازه‌های فولادی (روش تنش مجاز و روش حدی – LRFD) نوشته شاپور طاحونی
– کتاب طراحی سازه‌های فولادی به روش حالات حدی و مقاومت مجاز نوشته مجتبی ازهری و رسول میرقادری
– آیین‌نامه فولاد آمریکا AISC 360-16
– سازه‌های فولادی انتشارات سری عمران

شکل 26 کتاب طراحی سازه‌های فولادی -روش تنش مجاز و روش حدی (شاپور طاحونی)

شکل 27 کتاب طراحی سازه‌های فولادی به روش حالات حدی و مقاومت مجاز (مجتبی ازهری و رسول میرقادری)

شکل 28 آیین‌نامه فولاد آمریکا AISC 360-16

شکل 29 کتاب سازه‌های فولادی انتشارات سری عمران

9.1. بارگذاری سازه ها

مهندسان عمران باید نحوه اعمال بارهای سازه‌ای و همچنین شناخت آن‌ها و نحوه‌ی تغییر شکل‌های اعضای سازه‌ای متحمل بارهای مختلف را فراگیرند. در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و استاندارد 2800 با بررسی بارهای مختلف و تعیین ضوابط بارگذاری و نحوه‌ی اعمال بارها به تفکیک بیان‌شده است و مهندسان عمران جهت تحلیل و طراحی سازه باید به عنوان‌های این مباحث تسلط کافی داشته باشند. ازجمله کتاب های مهندسی عمران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– مبحث ششم مقررات ملی ساختمان
– استاندارد 2800 ایران (طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله)
– بارگذاری سازه‌ها انتشارات سری عمران
– کتاب بارگذاری سازه‌ها نوشته داود مستوفی نژاد

شکل 31 کتاب مبحث ششم مقررات ملی ساختمان

شکل 32 کتاب استاندارد 2800 ایران (طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله)

شکل 33 کتاب بارگذاری سازه‌ها (داود مستوفی نژاد)

10.1. مکانیک خاک

مکانیک خاک شاخه‌ای از مهندسی عمران است که به بررسی رفتار خاک در شرایط مختلف بارگذاری می‌پردازد. مکانیک خاک در مقطع کارشناسی پیش‌نیاز دروسی ازجمله مهندسی پی، راه‌سازی و روسازی است. مکانیک خاک با عنوان ژئوتکنیک نیز شناخته می‌شود و با بهره‌گیری از علم و روابط ریاضی،خاک و رفتار محیط آن را تحلیل و بررسی می‌کند. ازجمله مهم‌ترین منابع و کتاب‌های این درس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کتاب اصول مهندسی ژئوتکنیک: جلد اول، مکانیک خاک نوشته شاپور طاحونی
– کتاب مکانیک خاک (کریگ)
– کتاب مکانیک خاک (لمب و ویتمن)

شکل 34 کتاب اصول مهندسی ژئوتکنیک: جلد اول، مکانیک خاک (شاپور طاحونی)

شکل 35 کتاب مکانیک خاک (کریگ)

شکل 36 کتاب مکانیک خاک (لمب و ویتمن)

11.1. مهندسی پی

تمامی سازه‌ها در سرتاسر دنیا، بر روی خاک بنا می‌شوند. میزان پایداری و عملکرد مناسب سازه در برابر بارهای وارده، وابسته به نحوه انتقال مناسب بار از سازه به خاک است؛ بنابراین طراحی پی و عملکرد خاک زیر آن از مهم‌ترین مباحث موجود در طراحی یک سازه است و مهندسین عمران در حوزه مهندسی ژئوتکنیک باید دارای تسلط کافی به روش های تحلیل و آزمایشگاهی مرتبط با این شاخه از مهندسی عمران باشند. ازجمله منابع و کتاب‌های مرتبط با این درس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کتاب اصول مهندسی ژئوتکنیک: جلد دوم، مهندسی پی نوشته شاپور طاحونی
– کتاب مهندسی پی: طراحی و اجرا نوشته ابوالفضل اسلامی
– کتاب اصول مهندسی پی (براجا ام داس)

شکل 38 کتاب مهندسی پی: طراحی و اجرا (ابوالفضل اسلامی)

شکل 39 کتاب اصول مهندسی پی (براجا ام داس)

12.1. مکانیک سیالات

مکانیک سیالات در رشته‌های مهندسی عمران، مکانیکو … دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشد. رشته مهندسی عمران برای طراحی سازه‌های خاص ازجمله کانال‌های آب، سدها و … نیاز به آشنایی کامل و درک هرچه بهتر رفتار سیالات دارد. ازجمله کتاب های مهندسی عمران مرتبط با این درس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کتاب مکانیک سیالات وایت
– کتاب مکانیک سیالات (فاکس)
– مکانیک سیالات انتشارات سری عمران

شکل 41 کتاب مکانیک سیالات (فاکس)

شکل 42 کتاب مکانیک سیالات سری عمران

13.1. روش های اجرا ساختمان

در مقطع کارشناسی، پس از پشت سر گذاشتن آموزش تحلیل، آنالیز و طراحی ساختمان، نیاز است که در قالب یک درس جداگانه روش های اجرای سازه‌های بتنی و فولادی را تدریس کرد. مهندسان عمران در قالب این درس با تکنولوژی ها و تکنیک های روز دنیا آشنا می شوند. مهندسین در روش‌های اجرا یی ساختمان، از مراحل ابتدایی گودبرداری تا انتهای اجرای تأسیسات ساختمان، روش‌های مختلف اجرا را فرامی‌گیرند.

روش های اجرایی ساختمان نباید تنها شامل دانشجویان باشد چراکه اغلب مهندسان عمران پس از فارغ‌التحصیلی در حوزه اجرا و پیمانکاری مشغول به کار می‌شوند و باید با روش‌های روز اجرا آشنا باشند. از بهترین منابع و کتاب‌های موجود در رابطه با روش‌های اجرا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کتاب روش‌های اجرایی ساختمان نوشته امیر سرمدنهری
– کتاب روش‌های اجرایی ساختمان نوشته ناصرالدین شاهبازی
– کتاب روش‌ها و جزئیات اجرایی ساختمان نوشته محمدحسین علیزاده
– کتاب عناصر و جزئیات ساختمانی: اجزا و اجرا نوشته علی مختاریان

شکل 44 کتاب روش‌های اجرایی ساختمان (ناصرالدین شاهبازی)

شکل 45 کتاب روش‌ها و جزئیات اجرایی ساختمان (محمدحسین علیزاده)

شکل 46 کتاب عناصر و جزئیات ساختمانی: اجزا و اجرا (علی مختاریان)

14.1. راه سازی

در درس راه‌سازی مهندسان عمران با مطالب ابتدایی راه سازی آشنا می‌شوند. راه‌سازی ابتدایی‌ترین درس برای افرادی است که تمایل به ادامه تحصیل در گرایش راه و ترابری و گرایش حمل‌ونقل دارند و در این درس با مفاهیمی همچون قوس، مسافت دید، انواع شیب‌ها و در انتها محاسبه حجم عملیات خاکی آشنا می‌شوند. از مهم‌ترین منابع و کتاب‌های مرتبط با راه‌سازی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کتاب راه‌سازی: طرح هندسی راه نوشته حمید بهبهانی
– راه سازی انتشارات سری عمران
– کتاب راه‌سازی نوشته محمودرضا کی‌منش

شکل 47 کتاب راه سازی (انتشارات سری عمران)

شکل 48 کتاب راه‌سازی: طرح هندسی راه (حمید بهبهانی)

شکل 49 کتاب راه‌سازی (محمودرضا کی‌منش)

15.1. روسازی راه

پروژه‌های احداث راه، دارای هزینه و صرف زمان زیادی است. همچنین با توجه به اینکه راه‌های کشور علت بر توسعه کشور و پیشرفت هر چه بیشتر اقتصاد آن نیز است، بایستی بستر راه‌ها بتوانند در یک پروژه راه‌سازی به قدی مناسب احداث گرد‌ند که در برابر شرایط جوی و تردد خودرو و ماشین‌آلات سنگین عمر مفید خود را داشته باشند. در روسازی راه با مفاهیم مهم آن ازجمله خاک بستر، زیراساس، اساس و انواع رویه‌های اسفالتی، آشنا خواهیم شد و روش اجرای هرکدام شرح داده‌شده است.

بهترین منابع و کتاب‌های مرتبط به آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– نشریه 234: آیین‌نامه روسازی آسفالتی راه‌های ایران (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور)
– روسازی راه انتشارات سری عمران
– کتاب روسازی راه نوشته امیرمحمد طباطبایی
– کتاب روسازی راه نوشته نادعلی رمضان پور و نورالدین قاسم زاده

شکل 50 نشریه 234: آیین‌نامه روسازی آسفالتی راه‌های ایران

شکل 51 کتاب روسازی راه (انتشارات سری عمران)

شکل 52 کتاب روسازی راه (امیرمحمد طباطبایی)

شکل 53 کتاب روسازی راه (نادعلی رمضان پور و نورالدین قاسم زاده)

16.1. متره و برآورد

با توجه به افزایش قیمت روزافزون مصالح ساختمانی، تورم و افزایش دستمزد ها، مهندسین عمران باید بتوانند قبل از شروع پروژه های خود، حجم کار خود را برآورد کنند یا اینکه در مزایده‌های کوچک و بزرگ، پیمانکار بتواند قبل از ارائه پیشنهاد قیمت خود، بر اساس فهرست بهای جدید، قیمت تمام‌شده پروژه را برآورد کند. با توجه به این مسائل، متره و برآورد از جمله حرفه‌های حساس و مهم مهندسی عمران به‌حساب می آید چراکه با غیرتخصصی کار کردن در این زمینه می‌توان در پروژه با خسارات و ضرر های جبران‌ناپذیری روبه رو شد.

طبق ماده 23 قانون برنامه‌وبودجه، پایه انجام معاملات در طرح های عمرانی فهرست‌بها است؛ بنابراین مهندسان عمرانی که می خواهد درزمینه متره و برآورد فعالیت کنند باید به فهرست‌بهای ابنیه که هرساله ارائه می‌شود تسلط کافی در نحوه ی استفاده از آن داشته باشند. علاوه بر فهرست‌بها، منابع و کتاب‌هایی جهت روش برآورد کردن مصالح مصرفی و حجم کار ها مطابق با فهرست بها وجود دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– فهرست‌بهای واحد پایه رشته ابنیه (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور)
– موافقت‌نامه، شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان – نشریه 4311 (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور)
– متره و برآورد و اصول اولیه پیمانکاری نوشته محمدعلی ارجمند
– کتاب متره و برآورد ابنیه و نکات کاربردی پیمانکاری نوشته سعید احمدی
– متره و برآورد انتشارات سری عمران

شکل 55 کتاب فهرست‌بهای واحد پایه رشته ابنیه

شکل 56 کتاب موافقت‌نامه، شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان – نشریه 4311

شکل 57 کتاب متره و برآورد و اصول اولیه پیمانکاری (محمدعلی ارجمند)

17.1. مهندسی زلزله

در مهندسی عمران، اعضای سازه به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که بتوانند در برابر نیروهای وارده بهترین عملکرد را داشته باشند. نیرو جانبی ناشی از زلزله، مهم‌ترین نیرویی است که ممکن است زمانی به سازه وارد شود و مهندسان عمران با استفاده از علم خود و تجربیات زلزله در محل سازه، مقدار نیرویی که قرار است در زمان زلزله به سازه وارد شود را محاسبه می کنند و بر اساس آن به تحلیل، آنالیز و طراحی سازه خود می پردازند.

اولین و مهم‌ترین منبع مطالعاتی زلزله برای یک مهندس عمران، آیین‌نامه ایمنی ساختمان در برابر زلزله یا همان استاندارد 2800 است. استاندارد 2800، شامل مجموعه‌ای از قوانین و محدودیت‌های سازه‌ای برای طراحی لرزه ای انواع مختلف سیستم های سازه‌ای در برابر زلزله است؛ بنابراین استاندارد 2800 را می‌توان در بین دیگر منابع مطالعاتی، اولین دانست و در کنار آن کتاب‌های دیگر که به تحلیل و بررسی این آیین‌نامه پرداخته‌اند یا به‌گونه‌ای روش‌های تحلیل و بررسی را ارائه کرده‌اند را می‌توان به شرح زیر دانست:

– کتاب دینامیک سازه‌ها و تعیین نیروهای زلزله (آنیل چوپرا)
– استاندارد 2800 (ویرایش چهارم زیر ذره بین) انتشارات سری عمران
– کتاب اصول مهندسی زلزله نوشته خسرو برگی

شکل 58 آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله (استاندارد 2800)

شکل 59 کتاب دینامیک سازه‌ها و تعیین نیروهای زلزله (آنیل چوپرا)

شکل 60 کتاب استاندارد 2800 -ویرایش چهارم زیر ذره بین (انتشارات سری عمران)

شکل 61 کتاب اصول مهندسی زلزله (خسرو برگی)

پرسش و پاسخ

نتیجه گیری

بهترین روش کسب مهارت و تجربه در مهندسی عمران، مطالعه منابع مختلف در دروس تخصصی است. همان‌گونه که یک دانشجو از تجربیات استادان و مربیان خود در محیط آموزشی خود بهره می‌برند، می‌توانند از علم و سال ها تجربیات بهترین مدرسان در قالب کتاب های آموزشی بهره ببرند و در جهت تکامل دانش خود در رشته مهندسی عمران گام‌های بلندتری بردارند.

قبل از همه‌چیز، یک مهندس عمران باید بداند در چه زمانی از آیین‌نامه‌ها و نشریه ها در زمینه های مختلف استفاده کند و نحوه‌ی مطالعه آن‌ها را به‌خوبی بداند؛ بنابراین اولین کتاب هایی که یک مهندس عمران باید مطالعه کند آیین نامه ها و نشریات مورد تائید در کشور است. در مهندسی عمران اغلب تخصص‌ها نیازمند تجربه های میدانی است مانند روش های اجرا ساختمان، آزمایشگاه‌های بتن و … و دیگر تخصص‌ها نیازمند تمرین و تکرار و حل مسائل متفاوت است مانند تحلیل سازه ها، طراحی سازه های بتنی و فولادی.

منابع

1. fa.wikipedia.org