کاربرد نقشه برداری در مهندسی عمران چیست؟ انجام مراحل نقشه برداری در ساختمان سازی به چه ترتیبی است؟ تفاوت بین نقشه برداری و نقشه کشی ساختمان چیست؟
یکی از ضروریات قبل از آغاز به کار یک پروژه عمرانی، انجام عملیات نقشه برداری ازمکان پروژه است موقعیتها و محاسبات دقیق محل اجرای پروژه بایستی توسط مهندس نقشه بردار اندازهگیری شود بنابرابن با توجه به کاربرد گسترده نقشه برداری در علوم و فنون مختلف، میتوان به اهمیت علم نقشه برداری و لزوم یادگیری آن پی برد.
در این مقاله جامع، قصد داریم تعاریف اولیه ای از علم نقشه برداری، انواع دوربین نقشه برداری و نحوه کار با آنها، کاربرد علم نقشه برداری در مهندسی عمران و … را به طور مفصل بررسی کنیم. همراه ما باشید.
⌛ آخرین بهروزرسانی: 26 آبان 1400
📕 تغییرات بهروزرسانی: انتشار جدید
در این مقاله چه میآموزیم؟
- 1. تعاریف اولیه
- 2. دوربین های نقشه برداری
- 3. برداشت عوارض
- 4. ترسیم نقشه
- 5. نقشهبرداری در مهندسی عمران
- 6. نتیجه گیری
1. تعاریف اولیه
نقشهبرداری (surveying) را می توان علم تهیه و پیاده کردن نقشه دانست. هدف کلی از انجام نقشه برداری تعیین موقعیت نقاط و عوارض مختلف بر روی سطح زمین می باشد. بهعبارتیدیگر نقشه برداری مجموعه ای از اندازه گیری ها و انجام محاسبات بر روی این اندازه گیری ها و درنهایت ترسیم نتایج بهدستآمده، بهصورت نقشه می باشد.
❓ موارد استفاده از نقشه برداری چیست؟
کنترل کارهای اجرایی و تعیین میزان نشست ساختمان ها در عملیات ساختمانی، مونتاژ واحد های تولیدی و صنعتی، طرح های مربوط به تسطیح اراضی در شهر سازی و کشاورزی، کنترل دائمی انحراف سدها ازنظر فشار آب در تأسیسات خطوط آبی، خطوط انتقال نقاط و امتداد ها در معادن و راه های زیر زمینی، بررسی تغییرات پوسته ی زمین در زمین شناسی، تعیین میزان عمق آب و تهیه نقشه های دریانوردی در کشتیرانی و بندر سازی، تهیه نقشه ی ابنیه و آثار تاریخی در یاستان شناسی.
در ادامه، تعریف برخی از اصطلاحات نقشه برداری آورده شده است.

شکل 1- الف) سطح ژئوئید. ب) نقاط ژئودزی. ج) بنچ مارک.
1.1. شاخه های نقشه برداری
شاخه های نقشهبرداری به شرح ذیل می باشد:
نقشهبرداری مسیر (Route Surveying)
به روش های مختلف طراحی و پیاده کردن مسیر های جاده ای از قبیل آزادراه، بزرگراه، راه آهن، خطوط انتقال نیرو، خطوط لوله آب و گاز و … بهطورکلی هر نقشه برداری که در طول یک خط اجرا شود. نمونه ای از نقشهبرداری مسیر در شکل 2 آورده شده است.

شکل 2 – نقشه برداری مسیر
نقشهبرداری زیرزمینی (Under Ground Surveying)
شاخه ای از نقشه برداری که شامل طراحی انواع تونل ها (را ه های بینشهری، تونل راه آهن، مترو، معادن، سدسازی و نیروگاه ها و…)، عملیات اجرا و هدایت حفاری و بالاخره برداشت فضاهای موجود زیرزمین بهمنظور تهیه نقشه می شود.

شکل 3- نقشه برداری زیرزمینی
هیدروگرافی (Hydrographic Surveying)
علم اندازه گیری و ترسیم پارامتر هایی برای توصیف دقیق طبیعت و شکل بستر کف آب ها نسبت به موقعیت جغرافیایی عوارض زمین و دیگر حرکات آب هیدرو گرافی نامیده می شود. تمامی دریاچه های طبیعی و سد ها و همچنین رودخانه ها در حیطه تخصصی دانش آب نگاری است. اندازه گیری های موردنظر در عملیات آب نگاری شامل اندازه گیری عمق، جزرومد، جریان، جنس بستر، موقعیت عوارض مختلف جغرافیایی در عمق و سطح دریا و آب ها می باشد.

شکل 4 – هیدروگرافی
نقشه برداری میکروژئودزی (Micro-Geodesy)
حصول اطمینان از ثبات، پایداری و ایمنی سازه های بزرگ مهندسی نظیر سد ها، برج ها، پل ها و… در حین ساخت و حتی پسازآن امری لازم است. بهمنظور بررسی روند تغییر شکل سازه های بزرگ، به صورت دوره ای دو روش وجود دارد. روش های ژئوتکنیکی متکی بر ابزار دقیق و روش های ژئودتیکی که میکروژئودزی نامیده می شود. روش میکروژئودزی درباره حرکات و موقعیت سازه نسبت به محیط اطراف می باشد. معمولاً هنگام مرمت، احیا و بازسازی یک بنا و یا اجرای یک طرح جدید پس از ساخت بنا و یا تغییر در طراحی حین اجرای یک بنا و یا تهیه نقشه ازبیلت ستون ها و دیوارهای حائل و … از نقشه-برداری استفاده می شود.

شکل 5 – نقشه برداری میکروژئودزی در بدنه سد
نقشه برداری ثبتی (Cadastral Surveying)
با افزایش قیمت و بالا رفتن ارزش زمین ها، نقشه برداری و تعیین دقیق حدود املاک اهمیت بالایی یافت. کاداستر مجموعه دفاتر و اسنادی است که دلالت بر مساحت اراضی مزروعی، ابنیه، ملاک، نقشه و حدود ترسیمی آن ها در مناطق مختلف دارد. برای انجام کاداستر از سیستم ها و تکنیک هایی مانند GIS، GPS، نقشهبرداری زمینی و… استفاده می شود.

شکل 6- نقشه برداری ثبتی
فتوگرامتری (Photogrammetry)
عکس های هوایی توسط دوربین های مخصوصی که در زیربدنهی هواپیما نصبشدهاند بهصورت نوار های متوالی از سطح زمین برداشته می شود. از این عکسها برای نقشه برداری و تهیه نقشه استفاده می شود.

شکل 7- فتوگرامتری
2. دوربین های نقشه برداری
دوربین های ترازیابی (نیوو) ارتفاع و زوایا در سطح افق و فواصل نقاط اندازه گیری می شود؛ اما دوربین های زاویه یاب (تئودولیت)، قادر به اندازه گیری تغییرات زاویه قائم و شیب نیز می باشند. نوع سوم دوربین ها، دوربین های توتال است؛ که ترکیبی از هر دو نوع دوربین نیوو و تئودولیت را انجام می دهند. در ادامه دوربین های نیوو، تئودولیت، توتال و نحوهی کار با آن ها توضیح داده می شود.
1.2. دوربین نیوو
دوربین نیوو (ترازیاب)، اختلاف ارتفاع بین دونقطه را اندازه گیری می کند. در مهندسی نقشه برداری، ترازیابی کاربرد های فراوانی از قبیل کنترل عملیات خاکی و پایش گودبرداری، پیاده سازی کف پروژه به منظور شروع ساخت، پیاده سازی و تراز ارتفاعی فونداسیون و صفحهستونها و … در ساختمان سازی دارد. این دوربین به همراه سه پایه و یک شاخص به کار می رود.
دوربین نیوو از قسمت های زیر تشکیلشده است، تصویر دوربین نیوو در شکل 8 آورده شده است:

شکل 8- دوربین نیوو
1- صفحه استقرار: دوربین بهوسیله این صفحه بر روی سه پایه نصب می شود.
2- پیچ های تراز دوربین: سه عدد پیچ که به وسیله آن ها تنظیمات مربوط به تراز دوربین بر روی سه پایه انجام می شود.
3- پیچ حرکت کند زاویه: زاویه افقی دوربین بهآرامی حرکت کرده و مشخص می شود.
4- تراز کروی: نشان دهنده تراز بودن دوربین در محل استقرار
5- پیچ وضوح تصویر
6- مگسک قراول روی دوربین
7- عدسی چشمی و پیچ تنظیم تار های رتیکول: جهت قرائت شاخص
8- عدسی شیئی دوربین: ایجاد بزرگنمایی لازم جهت مشاهده و قرائت دقیق اعداد روی شاخص
1.1.2. سه پایه
تصویر 9 نمونه ای از سه پایه را نشان می دهد. همان طور که در شکل مشخصشده سهپایه شامل موارد زیر است. در سه پایه باید توجه نمود که مرکز پایه های دوربین دقیقاً بر روی نقطه ایستگاه نقشه برداری قرار گیرند.

شکل 9- سه پایه
1- صفحه استقرار دوربین (ترابراک)
2- پیچ اتصال دوربین بروی سه پایه
3- پایه تلسکوپی: قابلیت تنظیم ارتفاع دارد.
4- قفل پایه های تلسکوپی
5- پدال پایه های دوربین: جهت فشار در زمین و محکم شدن سه پایه کاربرد دارد.
2.1.2. مراحل استقرار دوربین
سه پایه را به طور قائم بر روی ایستگاه موردنظر قرار داده؛ سپس سه پایه را تا ارتفاع دلخواه (متناسب با قد نقشه بردار) تنظیم می کنیم. یکپایه را درون زمین محکم کرده و دوپایه دیگر را طوری حرکت می دهیم تا نقطه ایستگاه موردنظر در مرکز سه پایه قرار گیرد. در حین استقرار دوربین باید توجه نمود که صفحه قرارگیری دوربین بر روی سه پایه کاملاً تراز و افقی باشد، پایه ها کاملاً درون زمین محکم باشد تا در هنگام نقشه برداری جابجا نشود و همچنین نقطه موردنظر دقیقاً در مرکز دوربین قرار گیرد.
سپس دوربین را بر روی سه پایه قرار می دهیم؛ مراحل استقرار دوربین به شرح زیر می باشد:
• دوربین را روی سه پایه قرار داده و با پیچ دوربین را بر روی سه پایه محکم می بندند.
• مطابق شکل 10، با کمک سه پیچ تنظیم، حباب تراز کروی را به وسط هدایت می کنند.

شکل 10- تراز کروی
3.1.2. طرز کار با دوربین
1- قرائت ارتفاع
• سه پایه و دوربین بر روی ایستگاه نقشه برداری که دارای دید کافی به محدوده موردنظر است قرار می گیرد.
• ارتفاع دوربین تا سطح زمین را با استفاده متر اندازه گیری می شود.
• شاخص بر روی نقاطی که باید ارتفاع آن ها قرائت شود، قرار می گیرد.
• با استفاده از مگسک قراول روی روی دوربین به سمت شاخص قراول روی می شود.
• نقشه بردار با مشاهده شاخص از داخل چشمی، محل قرار گیری تار وسط رتیکول را مطابق شکل 11، بر روی شاخص قرائت می شود. تصویر شاخص در شکل 12 آورده شده است.
• ارتفاع دوربین از ارتفاع قرائتشده بر روی شاخص، برای هر نقطه کسر می شود؛ درنتیجه ارتفاع هر نقطه به دست می آید.
• حال برای مشخص شدن ارتفاع واقعی این نقاط (نسبت به سطح دریا) باید ارتفاع بهدستآمده را با ارتفاع ایستگاه مبنای نقشه برداری که دوربین بر روی آن قرارگرفته جمع جبری شود.

شکل 11- تار رتیکول

شکل 12- شاخص (میر)
2.2. دوربین تئودولیت
دوربین تئودولیت یکی از ابزار های مهندسی است که در نقشه برداری کاربرد دارد. دوربین های زاویه سنجی برای اندازه گیری زاویه (افقی و قائم) بر روی زمین کاربرد دارد. دوربین تئودولیت در دو نوع دیجیتال و آنالوگ می باشد که در شکل 13، تصویر دو مدل دوربین آورده شده است. در دوربین دیجیتال، مقدار زاویه بر روی صفحهنمایش قابلرؤیت می باشد.

شکل 13 – دوربین تئودولیت (دیجیتال و آنالوگ)
شکل 14، اجزای دوربین تئودولیت را به صورت کامل نشان می دهد. اجزای دوربین تئودولیت به شرح ذیل است:

شکل 14- دوربین تئودولیت
1- عدسی شیئی: با کمک این عدسی دوربین، بزرگنمایی لازم جهت مشاهده دقیق شاخص و اجسام انجام می شود.
2- عدسی چشمی: تنظیم کننده وضوح عدسی چشمی
3- عدسی چشمی: جداکننده عدسی چشمی
4- پوشش تار رتیکول
5- پیچ تنظیم کننده وضوح تار های رتیکول تلسکوپ
6- مگسک های قراول روی روی تلسکوپ
7- مگسک های قراول روی روی تلسکوپ
8- تراز لوبیایی تلسکوپ
9- تراز لوبیایی دوربین
10- پیچ تنظیم کننده تراز لوبیایی
11- تراز لوبیایی سمت مقابل
12- پیچ تنظیم کننده تراز لوبیایی
13- تراز کروی: جهت تراز کردن دوربین بر روی سه پایه کاربرد دارد.
14- دکمه قفل کننده تلسکوپ: جهت جلوگیری از چرخش دوربین استفاده می شود.
15- پیچ تنظیم کننده زاویه قائم تلسکوپ
16- قفل کننده چرخش سریع افقی
17- قفل کننده زاویه سریع افقی
18- قفل کننده چرخش کند افقی
19- قفل کننده زاویه کند افقی
20- نمایشگر چرخش افقی: دو عدد در دستگاه موجود است که می توان دوربین را تا 180 درجه چرخاند.
21- پنجره روشنایی برای قرائت در شب: دو عدد در دستگاه موجود است.
22- نمایشگر چرخش قائم: با چرخش این ابزار به طرفین می توان تصاویر را با مقیاس مختلف مشاهده کرد.
23- صفحه چرخش افقی
24- شاقول نوری: جهت تراز بودن دوربین بر روی نقطه ایستگاه نقشه برداری استفاده می شود.
25- صفحه تراز
26- پیچ های تراز دوربین
27- صفحه پایه دوربین
28- کشویی نصب شیب سنج (کمپاس)
1.2.2. طرز کار با دوربین تئودولیت
مشابه دوربین نیوو سه پایه بر روی ایستگاه مستقرشده و دوربین بر روی سه پایه نصب و تراز می شود. سپس مراحل زیر برای انجام نقشه برداری انجام می شود:
2.2.2. زاویهیابی
لمب افقی زاویه یاب شبیه به یک نقاله از صفرتا 360 درجه یا 400 گراد درجهبندیشده است؛ بنابراین اندازه گیری زاویه افقی بین دو امتداد متقاطع روی زمین مشابه اندازه گیری یک زاویه بین دو امتداد توسط نقاله بر روی کاغذ می باشد.
جهت اندازه گیری زاویه افقی بین دو امتداد (مثلاً OA و AB)، دوربین باید بر روی نقطه O یعنی رأس زاویه قرار گیرد، بهنحویکه امتداد قائم که از مرکز تلسکوپ می گذرد بر امتداد شاغولی نقطه O منطبق باشد؛ سپس دوربین را به سمت نقطه B نشانه روی کرده و عدد لمب افق را بهعنوان قرائت اول برداشت می کنیم و سپس دوربین را به سمت نقطه A نشانه روی کرده و مجدداً مقدار زاویه را از روی لمب افقی می خوانیم و درنهایت دو زاویه را از هم کم کرده و بدین نحو زاویه AOB به دست می آید. البته می توان لمب افقی را بر روی امتداد اول صفر کرده؛ در این صورت عدد لمب افقی برای قرائت دوم، همان زاویه بین دو امتداد می باشد.
لازم به ذکر است بین دو امتداد OA و OB دو زاویه وجود دارد (AOB و BOA) که مجموع این دو زاویه 360 درجه و یا 400 گراد است و مطابق تعریف زاویه، بین دو امتداد در جهت عقربه های ساعت از امتداد اول به امتداد دوم محاسبه می شود.
مقدار زاویه قائم با حرکت تلسکوپ روی دوربین تئودولیت به سمت بالا و پایین (حرکت در صفحه قائم) اندازه گیری می شود. نمونه ای از عدد لمب برای قرائت زاویه در شکل 15 آورده شده است.

شکل 15- نحوه قرائت زاویه
3.2.2. فاصلهیابی
درروش استادیمتری به کمک زاویه یاب و شاخص فاصله بین دونقطه به دست می آید. به طور مثال، برای اندازهگیری فاصله افقی بین دونقطه A و B، مطابق شکل 16 دوربین را در ایستگاه A قرار داده و در نقطه B شاخص را به طور عمود نگه می داریم؛ سپس به شرح ذیل عمل می کنیم.

شکل 16- اندازه گیری طول با دوربین تئودولیت
- قراول روی: دوربین را بر روی نقطه موردنظر چرخانده و به کمک مگسک های قراول روی به سمت نقطه موردنظر نشانه روی می کنیم. در این حالت نقطه از داخل دوربین قابلرؤیت است.
- با استفاده از پیچ تنظیم کننده تصویر، وضوح تصویر داخل دوربین را کنترل میکنیم.
- با کمک پیچ تنظیم کننده وضوح تار های رتیکول تلسکوپ، تار ها را واضح و روشن کرده و دقیقاً بر روی شاخص قرار می دهیم.
- جهت اندازه گیری فاصله، شاخص را بر روی نقطه موردنظر قرار داده، سپس با دوربین تار های رتیکول را می خوانیم.
• تار رتیکول وسط بر روی عدد ارتفاع دوربین قرار می گیرد
• با کمک تار های بالا و پایین به شرح زیر فاصله مایل و افقی به دست می آید.
(تار بالا- تار پایین) L
ضریب استادیمتری = 100 K
90- زاویه قائم دوربین α
K*L*cosα طول مایل (D)
D*cosα طول افقی (Dh)
3.2. دوربین توتال استیشن
توتال استیشن (total station)، یک دستگاه اپتیکی لیزری است که در برداشت، پیاده سازی، ارتفاع، مساحت و… کاربرد دارد. به طورکلی می توان گفت؛ دوربین های توتال استیشن، وظایف هر دو دوربین نیوو و تئودولیت را با دقت بالاتری انجام می دهد. نمونه ای از دوربین های توتال در شکل 17 آورده شده است.

شکل 17 – دوربین توتال استیشن
مزیت عمده سیستم های نوری، سهولت حملونقل، کم اثر بودن عوامل جوی، امکان ترکیب و ادغام با دستگاه های زاویه یابی، امکان اندازه گیری همزمان فاصله و زاویه و ارتفاع، انجام اندازه گیری های تکراری و تعیین میانگین، ارتباط با سیستم های کامپیوتری، به کارگیری سیستم های نرم افزاری برای محاسبات نقشه برداری و بالاخره ارتباط با رسام های الکترونیکی می باشد.
1.3.2. برداشت با دوربین توتال استیشن
در این روش موقعیت هر نقطه روی زمین را می توان با مختصات مشخص کرد. برداشت با دوربین توتال استیشن مشابه با زاویه یاب می باشد؛ بدین نحوه که در ابتدا باید منطقه موردنظر را شناسایی کرده و یک کروکی از موقعیت نقاط و عوارض آن تهیه نمود. سپس با انجام عملیات پیمایش در منطقه چند ایستگاه ایجاد کرده و پسازآن دوربین را بر روی یکی از ایستگاه ها قرار داده و مشابه قبل تنظیمات لازم برای آماده سازی دوربین و سه پایه را انجام داده؛ به سمت ایستگاه بعدی نشانهروی کرده و برداشت شروع می شود. معمولاً در صفحه اصلی و اولیه دوربین زوایای افقی، قائم و طول های افقی، مایل به همراه اختلاف ارتفاع با کلیدهای مختص به اندازه گیری، نمایش داده می شود.
3. برداشت عوارض
مراحل کلی برداشت عوارض شامل هشت مرحله می شود:
1- شناسایی منطقه
2- طراحی نقاط ایستگاهی: با توجه بهدقت برداشت و قابلیت دید عوارض، فاصله ایستگاه ها از هم تعیینشده و بر مبنای آن محل ایستگاه ها بر روی زمین مشخص می شود.
3- ساختمان نقاط ایستگاهی: بسته به ماندگاری و موقعیت این نقاط، ابعاد ایستگاه، نوع و میزان مصالح مصرفی متفاوت می باشد.
4- تعیین موقعیت ایستگاهها
5- تهیه کروکی و گویا سازی
6- برداشت جزییات عوارض
7- ترسیم اولیه و شناسایی مشکلات برداشت
8- کنترل و تکمیل زمینی: بعد از ترسیم نقشه، برای اطمینان از نقشه توصیه می شود به منطقه مراجعه نموده و به طور مستقیم نقشه را با عوارض منطقه مقایسه گردد.
1.3. نحوه تعیین ایستگاه
برای تهیه نقشه به تعدادی نقطه کنترلی (ایستگاه) نیاز می باشد؛ تا به کمک آن ها عوارض موردنیاز را از زمین برداشت و به صورت نقشه ترسیم نمود. از ایستگاه ها برای استقرار و توجیه دستگاه های نقشه برداری استفاده می شود. مختصات نقاط کنترل باید چندین برابر دقیق تر از خطای مجاز نقشه موردنظر تهیه شود. روش های مختلفی برای تعیین مختصات ایستگاه ها وجود دارد از قبیل تقاطع، ترفیع، پیمایش، مثلث بندی، شبکه و GPS.
رعایت موارد زیر برای انتخاب محل ایستگاه ها ضروری می باشد:
• از هر ایستگاه به ایستگاه قبلی دید برقرار باشد.
• نقاط ایستگاه باید مستحکم و پایدار باشد.
• نقاط ایستگاه از دور بهخوبی دیده شوند.
• به حداکثر جزییات محدوده موردنظر دید داشته باشد.
1- تقاطع
در این روش روی نقاط معلوم قرارگرفته و به نقاط مجهول نشانه روی می کنیم. هنگامی که مختصات نقاط را نتوان به دلیل بعد مسافت و یا دسترسناپذیر بودن با روش های دیگر تعیین کرد از این روش استفاده می شود.
2- ترفیع
در این روش عکس عمل تقاطع، ایستگاه گذاری روی نقطه مجهول انجامشده و به نقاط معلوم نشانه روی و مختصات نقطه مجهول تعیین می-شود. این روش زمانی کاربرد دارد که مشخصات نقاط مختصات دار منطقه از بین رفته و برای یافتن مختصات ایستگاه های منطقه، از مشاهدات تعدادی نقاط معلوم استفاده می شود.
3- مثلث بندی
نقاط کنترل مجموعاً تعدادی مثلث متصلبههم تشکیل داده که با اندازه گیری طول یک یا دو ضلع از این مجموعه مثلث و نیز اندازه گیری همه زوایا می توان مختصات راش مثلث ها را تعیین نمود. این روش در مناطق خیلی وسیع کاربرد دارد.
4- شبکه
درصورتیکه برای انجام مشاهدات طول و زاویه مانند روش مثلث بندی، تشکیل مثلث های متصل ندهد … بتوان طول و زاویه بین نقاط را مشاهده نمود.
5- GPS
سیستم GPS یک سیستم تعیین موقعیت جهانی بر مبنای فناوری ماهواره ای است. GPS دارای کاربرد های متنوعی می باشد. اساساً در هرجایی قابلاستفاده است مگر در نقاطی که امکان وصول امواج ماهواره ای در آن ها نباشد.
6- پیمایش
متداول ترین روش تعیین مختصات در نقشه برداری می باشد.
2.3. برداشت جزییات
برداشت جزییات در روش های زمینی در حالت کلی شامل چهار مرحله است:
1- استقرار دستگاه روی نقطه با مختصات معلوم
2- توجیه دستگاه به یک امتداد معلوم و یا یک نقطه با مختصات معلوم
3- نشانه روی به نقاط موردنظر و اندازه گیری و ثبت مشاهدات لازم برای تعیین موقعیت این نقاط از قبیل طول، زاویه افق و قائم.
4- ثبت محل تقریبی و شماره و یا کد نقاط درروی کروکی
انتخاب نقاط عوارض در عملیات برداشت جزییات اهمیت اساسی دارد. این نقاط بر اساس دستورالعمل تهیه نقشه یا مقیاس موردنظر، تعداد و تراکم نقاط برای عوارض انتخابی را تعیین و درروی زمین مشخص می شود.
1.2.3. روشهای برداشت
برخی از روش های برداشت عوارض به شرح ذیل می باشد:
برداشت به روش تاکئومتری
برداشت با دوربین توتال استیشن
برداشت با GPS
برداشت با لیزر اسکنر زمینی
برداشت هوایی با پهپاد و یا هوا پیما
1.1.2.3. برداشت به روش تاکئومتری
تاکئومتری در لغت کلمه ای یونانی و به معنی اندازه گیری سریع است و در اصطلاح به روشی گفته می شود که به طور همزمان موقعیت مسطحاتی، ارتفاعی نقاط برداشت می شود. مراحل با روش تاکئومتری به شرح ذیل می باشد:
1- استقرار دستگاه بر روی نقطه ایستگاهی و ثبت بهعنوان نقطه استقرار
2- نشانه روی به نقطه صفر صفر
3- استقرار شاخص بر روی عوارض مختلف
نمونهای از فرم تاکئومتری در شکل 18 آورده شده است. نحوه برداشت نقاط به کمک دوربین های مختلف در بخش 2 آورده شده است.

شکل 18 – برگ قرائت های تاکئومتری
ترسیم نقشه با کمک اطلاعات جدول تاکئومتری با نرم افزار Auto CAD در ذیل آورده شده است:
همان طور که میدانیم در نرم افزار اتوکد می توان مختصات را به دورویش مطلق و نسبی وارد نمود. اگر مبدأ مختصات ثابت باشد آن را مطلق و چنانچه مبدأ مختصات نقطه دیگری در نظر گرفته شود آن را نسبی می گویند.
نرمافزار اتوکد را بازکرده، برای راحتی کار بهتر است؛ هر ترسیم در لایه مخصوص به خود انجام شود. در اینجا از دستور layer، 3 لایه تعریف کرده؛ layer1 برای ترسیم خطوط، layer2 برای ترسیم نقشه اصلی و laye3 برای ترسیم ایستگاه ها تعریف شود.
Layer3 را فعال کرده و با استفاده از دستور point نقاط ایستگاهی با مختصات (1500 و 1000) و (1600 و 950) رسم می کنیم. حال برای تغییر شکل و اندازه علامت نقاط ایستگاهی از پنل Utilities در منوی Home، گزینه Point Style را کلیک کرده و یکی از نمادها را بهدلخواه انتخاب می کنیم.
سپس تنظیمات مربوط به واحد و توجیه را با فرمان Units انجام می دهیم.
با کلیک بر روی قسمت Units و باز شدن پنجره Drwoing units قسمت Clockwise را فعال می کنیم. سپس با کلیک بر روی قسمت Direction و انتخاب گزینه Other بر روی قسمت Angle کلیک کرده و ابتدا ایستگاه S1 و سپس S2 را معرفی کرده و بر روی دکمه های Ok کلیک می کنیم.
در مرحله بعدی با کمک دستور Layer لایه layer1 را جاری و دستور ترسیم خط Line (مخفف L) را اجرا و بر روی نقطه S1 کلیک کرده و مختصات نسبی نقاط را وارد می کنیم. (بهطور مثال 15>45@)
پس از ترسیم تمامی نقاط، Lyer2 را جاری و طبق کروکی نقشه را ترسیم می کنیم.
در انتها می توان Layer1 را خاموش کرده تا فقط نقشه مشاهده گردد.
نکته: درصورتیکه مختصات نقاط مطلق باشد از دستور point بهتنهایی برای ترسیم استفاده می گردد.
2.1.2.3. برداشت با دوربین توتال استیشن
همانطور که در قبل گفته شد؛ این دوربین قابلیت اندازه گیری زاویه افقی، زاویه قائم و فاصله را دارد؛ اما مهمترین مزیت این نوع دوربین قابلیت محاسبه و ذخیره اتوماتیک مختصات نقاط برداشتی می باشد که بااتصال این دستگاه به کامپیوتر به راحتی می توان اطلاعات ذخیرهشده را به کامپیوتر منتقل کرد. سپس فایل اکسل نقاط را در نرم افزار AutoCAD به کمک دستور Point ترسیم کرد.
4. ترسیم نقشه
با استفاده از برداشت های انجام شده با دوربین های ترازیابی (نیوو) و زاویه یاب (تئودولیت) باهدف ترسیم نقشه پلان یا توپوگرافی انجام می شود:
🔶 پلان: تصویری افقی است که بر اساس اطلاعات حاصل از عملیات برداشت زاویه و فاصله رسم میشود.
جهت ترسیم پلان بر روی کاغذ میتوان از ابزارهای نقشه کشی دستی مانند خط کش، گونیا و… و یا از نرم افزارهای AutoCAD، Arc GIS و … استفاده نمود.
🔶 توپوگرافی: نقشه ای است که علاوه بر شکل و موقعیت مسطحاتی عوارض زمین، وضع ارتفاعی عوارض را نیز به صورت منحنی های تراز و نقاط ارتفاعی نمایش میدهد و بر اساس اطلاعات حاصل از عملیات ترازیابی ترسیم میشود.
نقشه های توپوگرافی با استفاده از نرم افزارهای AutoCAD، Civil 3d، Surfer و … ترسیم میشود.
5. نقشهبرداری در مهندسی عمران
علم نقشه برداری در مهندسی عمران کاربرد های فراوانی دارد که در این مقاله نمونه ای از کاربرد نقشه برداری در ساختمان سازی، راهسازی و سد سازی آورده شده است.
1.5. نقشه برداری در ساختمان سازی
امروزه استفاده از علم نقشه برداری در پروژه های ساختمانی، امری اجتناب ناپذیر می باشد. نقشه برداری باعث افزایش دقت و صحت عملیات اجرای سازه می شود. خدمات نقشه برداری در ساخت و ساز را می توان به سه قسمت قبل از احداث سازه، حین احداث و بعد از ساخت سازه تقسیم بندی کرد.
1. نقشه برداری قبل از احداث سازه:
• تعیین بر وکف سازه
• بررسی زمین و مطابقت با سند ثبتی
• عرصه و اعیان زمین
• توپوگرافی و تهیه نقشه سایت پلان و ثبت موقعیت عوارض طبیعی و مصنوعی برای کمک به طراحی معماری
• تهیه پروفیل خیابان های دسترسی مجاور
2. نقشه برداری در حین ساخت
• پیادهسازی نقشه و محل فونداسیون
• کنترل عملیات خاکبرداری
• کنترل ابعاد پی و خطوط تراز
• تعیین موقعیت شمع
• کنترل موقعیت ستون ها و کنترل شاغولی آن ها
• کنترل خطوط تراز سقف
• تعیین تراز های موردنظر برای کار های تأسیساتی، نصب پنجره، سقف کاذب و …
• تعیین جانمایی و شاغولی پله ها
• ساخت نما
3. نقشه برداری پس از ساخت
در زمان مرمت و بازسازی سازه و یا تغییر در طراحی سازه حین اجرای سازه نیاز به نقشه برداری می باشد. برای مرمت و بازسازی یک بنا، اولین گام تهیه نقشه های ازبیلت می باشد.
• تعیین محل ستون ها و دیوار ها
• تعیین محل تأسیسات
• تعیین مقدار نشست سازه
• جانمایی سازه و …
✅ برای دانلود تعرفه خدمات نقشه برداری 1400 به کتابخانه آنلابن سبزسازه مراجعه کنید.
1.1.5. مشکلات عدم وجود نقشه برداری در ساخت سازه
با توجه به پیچیدگی و حساسیت سازه های امروزی نسبت به گذشته، اهمیت نقشه برداری بیشتر از پیش شده است؛ ازاینرو در صورت عدم استفاده از نقشه برداری دقیق در ساخت سازه ها مشکلاتی را دربی خواهد داشت.
لزوم استفاده از نقشه برداری در ساخت وساز و مشکلات ناشی از عدم نقشه برداری به شرح ذیل می باشد:
✔طراحی
در زمان طراحی سازه مهندسین طراح با توجه به سند ملک یا دستور کار شهرداری، طراحی را شروع می نمایند؛ اما طراحی بدون نقشه برداری و درنظرگرفتن زوایا اضلاع زمین، ممکن است منجر به طرحی شود که در زمان اجرا با ملک تطابق نداشته باشد؛ در این صورت باید نقشه ها اصلاح شود که وقت و هزینه مجدد را در پی دارد.
✔ تعیین حدود ملک
پیش از ساخت سازه، باید حدود زمین را با توجه به معبر اصلی مشخص کرد. تعیین برو کف در ساخت سازه اهمیت بسزایی دارد؛ زیرا عدم تعیین دقیق برو کف باعث اختلاف ارتفاع سطح خیابان با سازه و یا تعیین نادرست حدود زمین و تجاوز در ملک مجاور می شود. تعیین عرصه و اعیان زمین توسط نقشه بردار مشخص می شود.
✔خاکبرداری و اجرای پی
گام بعدی در ساختوساز خاکبرداری می باشد؛ در خاکبرداری، مخصوصاً برای سازه های بلند که نیاز به خاکبرداری زیاد و عمق زیاد حفاری می باشد، استفاده از نقشه برداری برای تعیین تراز زمین امری اجتنابناپذیر است. در صورت عدم استفاده از نقشه بردار، احتمال اشتباه در کد های ارتفاعی سازه وجود دارد.

شکل 19- عدم رعایت کف و خاکبرداری زیاد
✔ اجرای ستون ها
در صورت اجرای ناشاقول ستون ها مشکلاتی در زمان اجرای سازه و تحمل نیرو (امکان ایجاد خروج از مرکزیت) رخ می دهد. نمونهای از ناشاقولی در شکل 20 آورده شده است.
اسکلت فولادی: در زمان اجرای اسکلت فولادی باید تراز بودن صفحهستون دقت نمود. همچنین طبق مقررات ملی ساختمان شاقول بودن ستون ها رواداری مشخصی دارد که به کمک نقشه برداری باید از شاقول بودن ستون ها اطمینان حاصل نمود.
اسکلت بتنی: در سازه های بتنی باید از تعیین مکان درست چهار گوشه ستون و شاقول بودن قالب ها در تمام طبقات اطمینان حاصل کرد.
تصویر زیر نمونهای از عدم شاقولی ستون ها را نشان می دهد.

شکل 20 – نمونه ای از ناشاقولی ستون بتنی
✔ معماری سازه
با کمک دوربین نقشه برداری قبل از بتن ریزی ارتفاع سقف، دیوار برشی و ستون ها را مشخص کرده تا بتن ریزی را تا ارتفاع درست ادامه یابد. با توجه به نقشه، کد های ارتفاعی هر طبقه باید کنترل شود. همچنین محل دیوار ها و جانمایی آن ها، تعیین محل نصب پنجره و … بهوسیله نقشه برداری میسر می شود.
در ادامه، توضیحاتی درباره ی برخی از موارد فوق، همراه با ذکر مراحل کار آورده می شود.
1.1.1.5. پیادهسازی پلان ساختمان (بر و کف)
به انتقال نقاط و خطوط یک طرح از روی نقشه به روی زمین با حفظ تناسب و شکل موقعیت آن، پیاده کردن گفته می شود. گاهی اوقات پلان ها پیچیده می باشند که پیاده کردن آن ها مستلزم توجه دقیق به روش های کار در نقشه برداری و مهارت در استفاده از وسایل و دستگاه ها می باشد.
برای تعیین محل پروژه های عمرانی و طرح ها ازنظر مسطحاتی با حداقل یک امتداد مبنا در منطقه کار شروع می شود. درصورتیکه موقع تهیه نقشه علائم و نشانه هایی در زمین نصب و موقعیت آن ها نیز بر روی نقشه مشخص باشد مانند ایستگاه های نقشه برداری، از آن ها استفاده می شود؛ در غیر این صورت از عوارض اطراف محدوده موردنظر مانند جاده استفاده می شود.
🔶 توصیه میشود در تعیین محدوده ساختمان و محدوده پروانه ساختمان، امتداد مبنا ساختمان های مجاور در نظر گرفته نشوند چون ممکن است آن ساختمان بهدرستی تعیین محدوده نشده باشد؛ پس بهترین امتداد مبنا میتواند خیابان و یا پیادهرو باشد.
بعد از انتخاب امتداد مبنا، طول ها و زوایا موردنیاز برای پیاده کردن طرح تعیین می شود.
کنترل ارتفاع عوارض اطراف طرح های عمرانی مانند خیابان ها، شیب مجاری آب و فاضلاب و … باید انجام شود.
2.1.1.5. پیاده کردن نقشه
پس از مراحل مطالعه و طراحی و تهیه نقشه، باید موقعیت و محل دقیق نقشه بر روی زمین مشخص شود. منظور از پیاده کردن نقشه، مشخص کردن گوشه ها و محور ها و اضلاع طرح بر روی زمین است که به وسیله مترکشی یا دوربین های نقشه برداری تعیین، میخ کوبی و رنگ ریزی می شود. اگر محل ساختمان یا ارتفاع کف آن، درست مشخص نشده باشد. زمان و هزینه های انجامشدهی عملیات ساختمانی، به هدررفته و خسارات سنگین در بر خواهد داشت.
• پیاده کردن با وسایل ساده: چنانچه برای پیاده کردن یک طرح بهدقت زیادی نیاز نباید و ابعاد طرح بزرگ نباشد؛ برای پیاده کردن طرح می توان از وسایل ساده مانند متر و گونیا مساحی استفاده نمود.
• پیاده کردن طرح به روش مشاهداتی: در این روش برای هر نقطه از طرح، طول، امتداد، زاویه و یا اختلاف ارتفاع را نسبت به یک یا چند نقطه با امتداد مبنا از نقشه استخراج کرده و سپس توسط وسایل نقشهبرداری بر روی زمین ایجاد می شود.
• پیاده کردن طرح به روش مختصاتی: در این روش مختصات نقاط نقشه استخراجشده و سپس این مختصات به دوربین توتال استیشن داده می-شود. پس از استقرار دوربین، مختصات معلوم نقطهبهنقطه فراخوانی شده و توسط دوربین بر روی زمین منتقل می شود.
نحوه پیاده کردن نقاط بهوسیله دوربین توتال استیشن:
ابتدا طرح موردنظر را در نرم افزار Auto CAD باز می کنیم و با دستور ID نقاطی را که می خواهیم بر روی زمین پیاده کنیم یکییکی انتخاب کرده و Enter می زنیم. پسازاینکه تمامی نقاط انتخابشده با زدن دکمه F2 لیست مختصات نقاط انتخابی نمایش داده می شود.
با زدن دستور copy در نرمافزار، لیست مختصات نقاط را کپی گرفته و سپس در فایل متنی ذخیره می کنیم.
سپس فایل متنی ذخیرهشده را در نرمافزار Excel بازکرده و فایل را با فرمت X, Y و Z در نرمافزار Excel مرتب می کنیم. سپس فایل را با پسوند Excel در یک مسیر مشخص ذخیره می کنیم.
حال دوربین را به وسیله کابل رابط به رایانه متصل کرده و نرم افزار آن را بازکرده و در پنجره تخلیه دوربین منوی Coordinate Data را بازکرده و مختصات کپی شده در فایل Excel را Paste می کنیم. بدینصورت کلیه مختصات نقاط موردنظر وارد حافظه دوربین میشود و می توان آن ها را روی زمین پیاده سازی کرد.
3.1.1.5. کنترل امتداد شاقولی
اولین مبحث ساده و درعینحال بسیار مهم سازه، شاقولی بودن اجزای عمودی سازه است؛ زیرا نا شاقولی اجزای عمودی سبب خرابی ظاهری عناصر سازه، افزایش مصالح و به صرفه نبودن سازه خواهد شد.
نا شاقولی ستون: باعث وجود لنگر مضاعف در محل اتصال ستون می شود که اگر از لنگر مقاوم داخلی ستون بیشتر باشد باعث ناپایداری و کمانش در ستون می گردد. حداکثر میزان نا شاقولی ستون در مباحث نهم و دهم مقررات ملی ساختمان آورده شده است. برای کنترل شاقولی ستون از روش های ساده مانند شمشه و شاقول تا دوربین های زاویه یاب و توتال استیشن می توان استفاده کرد.
4.1.1.5. گودبرداری
برای کنترل و هدایت عملیات گودبرداری و رسیدن به سطح صفر یک پروژه می توانیم از دستگاه تراز یاب (نیوو) و یک عدد شاخص استفاده نماییم.
1- ایجاد بنچ مارک: در کنار منطقه عملیاتی در محلی که در اثر عملیات خاکبرداری با خاکریزی تخریب نشود نقطه ای را انتخاب می کنیم که بهراحتی قابلدسترس بوده و به محدوده پروژه دید داشته باشد. سپس محل موردنظر برای بنچ مارک را با تجهیزاتی مانند بتن به نحوی آماده کرده که تخریب نشود.
2- تعیین اختلاف ارتفاع نقطهی مبنای موقت با سطحمبنای معین: اگر قرار باشد پروژهی موردنظر در سطح معینی ازنظر ارتفاع نسبت به یک سطح قراردادی مثل سطح خیابان یا … قرار بگیرد، ابتدا باید اختلاف ارتفاع نقطه ی مبنای موقتی که ساخته ایم را با آن سطح معین به دست آوریم. مثلاً سطح خیابان، بهعنوان سطحمبنا تعیینشده باشد، ابتدا باید با انجام عمل ترازیابی تدریجی را از نقطه مبنای موقت ساختهشده تا سطحمبنا انجام دهیم. البته اگر سطحمبنای موردنظر مثلاً سطح خیابان کاملاً مجاور منطقه ی عملیاتی باشد به راحتی می توان از آن استفاده کرد و دیگر نیازی به سطحمبنای موقت نیست.
3- تعیین اختلاف ارتفاع سطح پروژه با نقطه ی مبنا ی موقت: به طور مثال اگر سطح صفر پروژه 4 متر پایین تر از سطحمبنا (مثلاً سطح خیابان) باشد. درصورتیکه اختلاف ارتفاع نقطه ی مبنای موقت با سطحمبنا مقدار 3- باشد؛ سطح پروژه باید یک متر پایینتر از مبنای موقت باشد.
4- استقرار دستگاه تراز یاب و کنترل ارتفاع سطح پروژه: در این مرحله دوربین را در محلی مناسب که هم به مبنای موقت و هم به محدوده پروژه دید داشته باشد؛ قرار میدهیم. سپس شاخص را بر روی نقطه مبنا قرار داده و عدد ارتفاع را قرائت کرده؛ سپس محدوده پروژه را تا حدی خاکبرداری و یا خاکریزی می کنیم که به ارتفاع موردنظر برسیم.
5.1.1.5. کنترل سطح صفحات بیس پلیت
برای کنترل افقی بودن سطح صفحات بیس پلیت و کنترل هم سطح بودن آن ها می توان از دوربین نیوو و شاخص استفاده نمود. برای کنترل افقی بودن سطح یک بیس پلیت کافی است دوربین ترازیاب را در محل مناسب قرار داده و سپس به سمت شاخص که درروی بیس پلیت قرار دارد نشانه روی کنیم. سطح بیس پلیت در صورتی افقی خواهد بود که عدد قرائتشده در هر چهارگوشه صفحه یکسان باشد.
6.1.1.5. خط تراز در ساختمان
هنگام ساخت نعل درگاه، نصب کف پنجره ها، قرنیز ها و رسم خطوط پل در یک طبقه یا انتقال کد ارتفاعی به طبقات دیگر، میتوان از دوربین نقشه برداری استفاده نمود. در شکل 21، نمونهای از انتقال کد ارتفاعی بین طبقات از طریق ترازیابی تدریجی آورده شده است.

شکل 21- انتقال کد ارتفاعی با ترازیابی تدریجی
در ادامه، نمونه ای از چک لیست های نظارت نقشه برداری ساختمان آورده شده است.
2.5. نقشهبرداری در راهسازی
یکی از کاربرد های نقشه برداری در مهندسی عمران، راهسازی است. البته زمینه راهسازی بسیار گسترده است به نحوی که شامل راه های درون شهری و برون شهری و روستایی، پل ها، تقاطع های همسطح و غیر همسطح، میدان، دوربرگردان، آبرو ها و … می شود. وظایف نقشه برداری در راهسازی به شرح ذیل می باشد.
1. مشخص کردن مختصات ایستگاه ها و علامت گذاری محل ایستگاه ها و حفاظت و نگهداری از آن ها
2. بررسی سایت پلان: ابعاد و اندازه ها از قبیل عرض راه، شانه راه، پارکینگ ها، دوربرگردان ها، میدان، قوس و شعاع قوس ها، بررسی پروفیل طولی (ازجمله شیب های طولی، قوس های قائم و…)، بررسی پروفیل عرضی (از قبیل شیب عرضی، قوس های افقی و…)، تعیین مقادیر خاکبرداری و خاکریزی و… می باشد.
3. جانمایی کارگاه و تجهیزات لازم
4. برداشت محل معدن قرضه خاک و سنگ شکن ها
5. برداشت توپوگرافی محل
6. برداشت محل آبرو های مسیر
7. مشخص کردن محل نصب تابلو ها و علائم
8. تعیین محل های خاکبرداری و خاکریزی
9. کنترل ارتفاع سطح راه و لایه های راهسازی (تصویر 22).
10. کنترل قالب های بتن ریزی برای لوله ها و خط تراز بتن برای پوشش میلگردها
11. برداشت و جانمایی پل، میدان، دوربرگردان، تقاطع ها و تونلها
12. نقطه گذاری راه برای خط کشی
13. تهیه نقشه های ازبیلت

شکل 22 – نقشه برداری در راهسازی
3.5. نقشهبرداری در سد سازی
یکی دیگر از کاربرد های نقشه برداری در مهندسی عمران، استفاده در سدسازی می باشد. موارد کاربرد نقشه برداری در سد سازی به شرح ذیل است:
1. ایجاد شبکه بنچ مارک نقشه برداری به نحوی که تا انتهای پروژه تخریب نشود. (تصویر 23)
2. توپوگرافی منطقه و تعیین حدود سایت
3. تعیین مختصات X, Y, Z با توجه به نقشه سد
4. انجام عملیات خاکبرداری و تعیین حدود ترانشه ها (با کمک دوربین توتال)
5. برداشت نقاط انفجاری و غیر انفجاری همراه با ناظر، زمین شناس و پیمانکار
6. زیرسازی سد
7. مشخص کردن تراز هر لایه و هر قسمت (سرریز، هسته، پاشنه و…)
8. در صورت لازم کنترل قالب ها
9. کنترل بتن ریزی برای سد های بتنی و کنترل تراز لایه ها و کنترل خاکریزی برای سد های خاکی
10. برداشت گالری سد
11. نقشه برداری در کنترل نشست
12. محاسبه حجم خاکبرداری و خاکریزی در سد
13. تهیه نقشه های ازبیلت

شکل 23 – نقشه برداری در سدسازی
نتیجهگیری
در این مقاله به تعاریف اولیه نقشه برداری، دوربین های و طرز کار با آن ها و درنهایت برخی از کاربردهای نقشهبرداری در مهندسی عمران پرداخته شد. به عنوان نتیجه گیری، موارد مهم و کلیدی در رابطه با نقشه برداری در ادامه ذکر می شود:
1- نقشه برداری مجموعه ای از اندازه گیری ها و انجام محاسبات بر روی این اندازه گیری ها و درنهایت ترسیم نتایج بهدستآمده، می باشد.
2- سطح ژئوئید، سطح متوسط آب دریا های آزاد که بهصورت یک بیضوی در کل کره زمین در نظر گرفتهشده است و ارتفاع نقاط، نسبت به آن را ارتفاع مطلق گویند درصورتیکه سطحمبنای دیگری انتخاب شود؛ ارتفاع نقاط نسبت به آن ارتفاع نسبی می باشد.
3- دوربین های ترازیابی (نیوو) ارتفاع و زوایا در سطح افق و فواصل نقاط اندازه گیری می شود.
4- دوربین های زاویه سنجی (تئودولیت)، قادر به اندازه گیری تغییرات زاویه قائم و شیب نیز می باشند.
5- نوع سوم دوربین ها، دوربین های توتال است؛ که وظایف هردو نوع دوربین نیوو و تئودولیت را انجام می دهند.
6- خدمات نقشه برداری در ساخت و ساز را می توان به سه قسمت قبل از احداث سازه، حین احداث و بعد از ساخت سازه تقسیم بندی کرد.
7- با توجه به پیچیدگی و حساسیت سازه های امروزی نسبت به گذشته، اهمیت نقشه برداری بیشتر از پیش شده است؛ ازاینرو در صورت عدم استفاده از نقشه برداری دقیق در ساخت سازه ها مشکلاتی از قبیل، نا شاقولی ستون ها، اشتباه در بر و کف، تعیین نادرست محدوده خاکبرداری، تعیین نادرست کدها ارتفاعی و … را دربی خواهد داشت.
8- از کاربردهای نقشه برداری در مهندسی عمران، می توان به سد سازی، راهسازی، ساختمان سازی و … اشاره نمود.
منابع
- کتاب نقشه برداری مهندسی، مهندس محمود دیانت خواه.
- کتاب نقشه برداری عمومی، مهندس محمدرضا عاصی.
- کتاب نقشه برداری، شمس نوبخت.
- کتاب عملیات نقشه برداری و آتشباری در معدن.
- کتاب نقشه برداری ساختمان.
- سایت نظاممهندسی خراسان جنوبی.
مسیر یادگیری برای حرفه ای شدن
- 18
- 19
- 20
- نقشه برداری در مهندسی عمران؛ تعاریف، خدمات و کاربردهای نقشه برداری در عمران
- 22
- 23
- 24
- 1+
مطلبی میخواهید که نیست ؟ از ما بپرسید تا برایتان محتوا رایگان تولید کنیم!
- ارسال سوال برای تولید محتوا
با سلام و احترام
واقعا ممنونم ازین مقاله جامع و پر محتوی
لطفا در خصوص فاصله یابی غیرقائم و برداشت اختلاف ارتفاع در دوفاصله متفاوت با زاویه غیر قائم توسط تئودلیت بیشتر آموزش بگذارید
متشکرم
پاسخ دهید
سلام مهندس
تشکر از همراهی شما
حتما پیشنهاد و نظرتون رو به بخش مربوطه ارجاع میدم
پاسخ دهید