صفحه اصلی  »  اجرای سازه  »  آموزش کلیات متره و برآورد ساختمان با کمک 7 ویدئو آموزشی رایگان (آپدیت 1402)

آموزش کلیات متره و برآورد ساختمان با کمک 7 ویدئو آموزشی رایگان (آپدیت 1402)

قطعا همه ما در طول دوران تحصیل با کلیات متره و برآورد ساختمان آشنا شده ایم اما حقیقت اینجاست که آنچه که در مورد این علم در طول یک ترم می آموزیم تمام ماجرا نیست اما متره و برآورد چیست؟ چگونه متره کنیم که به واقعیت نزدیک باشد؟ در متره و برآورد یک پروژه ساختمانی چه نکاتی را باید مد نظر قرار دهیم؟ اصلا از متره باز باید استفاده کنید یا بسته؟

در این مقاله جامع به تمامی سوالات پاسخ خواهیم داد. 7 ویدئو کاربردی و کوتاه از دوره متره و برآورد سبزسازه به صورت رایگان در این صفحه قرار داده شده است که برای یادگیری بهتر مطالب حتما آن ها را مشاهده کنید.

⌛ آخرین به روز رسانی: 9 فروردین 1402

📕 تغییرات به روز رسانی: آپدیت براساس فهرست بهای 1401

 

با مطالعه این مقاله چه می آموزیم؟

1. متره چیست؟

علم متره و برآورد یکی از اساسی ترین ارکان ساخت و ساز، یا به گفته ی دیگر قلب هر پروژه است.

متره عبارت است از محاسبه و اندازه گیری مقادیر مصالح مورد نیاز، برای اجرای یک پروژه یا محاسبه مقادیر مصالح به کار رفته و مصرف شده در یک پروژه اجرا شده. معمولاً این نوع محاسبات و تحلیل ها، در یک سری جدول های خاص انجام می گیرد که جدول های صورت وضعیت (جدول ریزمتره، خلاصه متره، و… ) نامیده می شود.
متره (Metere) واژه ای فرانسوی است که معنی آن متر کردن و یا اندازه گرفتن می باشد و در زبان فارسی این لغت بیشتر در علم مهندسی کاربرد دارد.

قبل از هر چیز باید این نکته را یادآور شد که علم متره تنها مختص به رشته مهندسی عمران نیست بلکه از این علم در تمام علوم مهندسی مثل مهندسی مکانیک و صنایع و یا حتی در زمینه هایی از قبیل خرید و فروش محصولات غذایی یا کشاورزی و… نیز بهره‌ برده می شود. متره در واقع به معنای متر کردن است. بدین معنا که هر عملیات اجرایی در مهندسی عمران باید اندازه گیری شود

❓اما آیا اندازه ها قبل و بعد از یک عملیات عمرانی متفاوت است؟ و آیا متره کردن بعد از پایان کار معنایی دارد؟

جواب مثبت است. اما سؤالی که شاید ذهن خواننده را درگیر کرده باشد این است که مفهوم متره کردن برای کدام حالت معنا پیدا می کند؟ یعنی یک پیمانکار دستمزد کار خود را قبل از اجرای پروژه و با برآورد نقشه های تحویلی کارفرما دریافت می کند یا بعد از آن؟

مشخص شدن دو بعد از مساله برای مجریان پروژه های عمرانی نقش اساسی و مهم را ایفا می کند:

مقدار مصالح مورد نیاز به طور تقریبی بر اساس نقشه های اجرایی در طول پروژه چقدر بوده، تا در حین اجرای پروژه با توجه به برنامه زمانبندی نسبت به تهیه ی آنها یا سفارش مصالح اقدام نمود.

❓هزینه های مالی پروژه در صورت اجرا شدن چقدر خواهد بود ؟

یکی از معانی مهم ریزمتره، ریز شدن بر روی موضوع مورد نظر است به همین دلیل ریزمتره صحیح مستلزم دقت کافی بر روی موضوع مورد نظر خواهد بود.

ریزمتره و اجرا ارتباطی مستقیم با هم دارند و مکمل یکدیگر هستند و گام قبل از اجرای یک پروژه، ریزمتره مصالح مورد نظر در آن پروژه است با استفاده از ریزمتره می توان، مقادیر ابعاد و اندازه های مصالح اجرایی در ساختمان های اسکلت بتنی، فلزی، سنتی و… را بدست آورد و از آن ها در زمان اجرای پروژه استفاده کرد.

ریزمتره نقشه های اجرایی قبل از اجرا کمک فراوانی در اجرای صحیح پروژه می کند طبیعتاً اصول ریزمتره باید مطابق با آیین نامه ها و مقررات ملی ساختمان باشد. بطور مثال در صورتی که مقدار ابعاد و اندازه های آرماتورهای فونداسیون بر اساس نقشه های اجرایی پروژه مورد نظر ریزمتره، شوند قرارگیری آرماتورها در جا و مکان خود و همچنین فواصل و اندازه های آن ها در اجرا به سهولت امکان پذیر است و کار را برای نیروی متخصص آرماتوربند آسان تر می کند و یا اینکه ریزمتره دقیق تیرآهن ورق های تقویتی نبشی ها و… در اسکلت فلزی کمک شایانی در اجرای صحیح و اصولی ساختمان های فلزی می کند.

✔️ بنابراین نتیجه می گیریم اجرای صحیح و اصولی، مقادیر احجام ابعاد و اندازه ها در ساخت یعنی انجام صحیح و اصولی عملیات ریزمتره، که این اصل مهم از اتلاف مصالح و زمان در پروژه ها جلوگیری می کند.

اگر به دنبال جواب این سؤالات هستید پس با ما تا انتهای مقاله همراه باشید. البته در همین ویدئو کوتاه 5 دقیقه ای که تنها بخش کوتاهی از دوره جامع متره و برآورد سبزسازه است بسیاری از نکات را کامل بیان می کند.

 

 

2. مترور کیست؟

برآوردکنندگان مقادیر، مترور نامیده می­شوند. واضح است که مترور در واقع کسی است که از علم متره بهره برده و محاسبات و برآورد یک کار را قبل، بعد و یا حین پروژه انجام می­دهد. در ادامه به این سوال پاسخ داده می­شود که یک مترور خوب چه ویژگی­هایی دارد.

واضح است که مهندس عمرانی که تازه فارغ‌التحصیل شده، یا آن­که شناخت کافی به مسائل و مراحل اجرایی یک پروژه عمرانی ندارد و یا در زمینه نقشه‌ خوانی ضعف دارد، یک مترور حرفه ­­ای به­ شمار نمی­آید.

نکته ای‌ که اینجا بسیار حائز اهمیت است و شاید به جرات بتوان گفت که بخش قابل توجهی از مسیر یک مترور حرفه­ای است، شناخت مترور از مراحل اجرایی پروژه مورد نظر می­­باشد. در واقع یک مترور خوب باید با روش ­های اجرایی (صفر تا صد) یک ساختمان (فلزی یا بتنی) یا پروژه راهسازی و یا پروژه ­های خاص مثل ساخت ورزشگاه یا سوله‌­های صنعتی و… آشنایی داشته باشد.

1.2. ویژگی­‌های یک مترور خوب

◾️ دقت

یکی از مهم‌ترین ویژگی­ های هر مترور حرفه­ ای، دقت اوست. به‌ عنوان‌ مثال پروژه­ایی را در نظر بگیرید که در متنِ پیمان، از سیمانِ تیپ 1 به عنوان سیمان مصرفی نام برده شده اما بنّا به دلایل مختلف در بخشی از پروژه، سیمان تیپ 2 استفاده‌ شده است. در این شرایط، در صورتی که مترور به دلیل بی ­دقتی، از همان سیمان تیپ 1 در جداول متره و برآورد ساختمان خود استفاده نموده و آیتم “اضافه بهای مصرف سیمان تیپ 2 به جای تیپ 1” را در نظر نگیرد، بدیهی ا­ست که ضرر مالی قابل‌توجهی به گروه پیمانکاری تحمیل می­ شود.

بنابراین لازم است یک مترور خوب از اتفاقاتی که در حین اجرای پروژه رخ می­ دهد به دقت آگاهی داشته باشد.

◾️ سرعت

هنگامی‌که یک گروه پیمانکاری می­خواهد پیشنهاد قیمت خود را ارائه نماید علاوه بر دقت کافی نسبت به برآورد نهایی خود، باید سرعت کافی نیز داشته باشد. امروزه به دلیل رقابتی که بین شرکت ­های مختلف وجود دارد، امر سرعت بسیار حائز اهمیت بوده و باعث می ­شود که گروه پیمانکاری از جانب کارفرما به عنوان تیمی قوی و حرفه‌ای­ شناخته شود.

پس دوستان عزیز، برای اینکه در بازار رقابتی امروزه بتوانید دست بالا را داشته باشید باید دو ویژگی مهم و اولیه‌ی هر مترور یعنی دقت و سرعت را داشته باشید. اما شاید سؤال کنید که ما تجربه کافی نداریم چگونه می­ توانیم در بازار امروز رقابت کنیم؟

جواب واضح است. اولین کار استفاده از اطلاعات و منابع اطرافمان است که به کمک آنها می‌توان حداقل 70 درصد راه را برای تبدیل شدن به یک مترور حرفه‌ای پیموده و بقیه‌ی راه هم از طریق کسب تجربه در دفاتر فنی پیموده می‌شود.

◾️ کیفیت

اینکه کیفیت نهایی و خروجی کار یک مترور می­ تواند قدم مهمی برای شناخته شدن سریع او باشد حرف گزافی نیست. هر مترور باید یک الگو یا یک چارچوب کاری خاص خود را داشته باشد. فایل­ های نهایی متره و برآورد باید از لحاظ بصری نیز کیفیت لازم را داشته باشند. بنابراین اگر می ­خواهید یک مترور متفاوت باشید علاوه بر دقت و سرعت، چاشنی کیفیت می­ تواند در روند تبدیل شدن شما به یک مترور حرفه­ ای فاکتور بسیار مهمی باشد.

◾️ تمرکز و خلاقیت

تمرکز در کار توسط یک مترور بسیار حائز اهمیت است. چرا که در دفاتر فنی پیمانکاران، به علت مراجعه مهندسین اجرا، پیمانکاران جزء، مهندسین ناظر و … جهت امور مربوطه به هرکدام باعث عدم تمرکز کافی در متره می­شود. چنانچه تمرکز در کار متره وجود نداشته باشد، احتمال اشتباه افزایش پیدا می­کند و در نهایت پیمانکار متضرر خواهد شد. همچنین وجود خلاقیت در متره کردن مقادیر کار قبل و یا بعد از اجرای آن، مانند کدنویسی کردن و داشتن یک قالب متره برای هر عملیاتی به طور مجزا، باعث افزایش سرعت و دقت در کار می­شود

◾️ تعهد به اصول اخلاقی

یکی از مهم ترین ویژگی­های یک مترور و مهندسی عمران رعایت اصول اخلاقی در کار و زندگی حرفه­ای است. امید است همه مهندسین عمران آن را در اصول کاری خود قرار دهند.

◾️ آشنا با امور و فنون مرتبط با متره

یک مترور خوب باید علاوه براینکه به مسائل عمرانی تسلط پیدا کند، با مسائل مربوط به امور برق و مکانیک یک پروژه هم آشنایی داشته باشد. به‌ طور مثال ممکن است در یک پروژه پل­سازی، ستون برق نزدیک محل پروژه درروند اجرایی پروژه خلل ایجاد کند. بنابراین  یک مترور خوب باید در این مواقع بتواند مراحل جابه­ جایی و حل مشکل ستون برق را تفکیک و در لیست متره و برآوردِ خود بیاورد. این امر مستلزم آن است که مترور تا حد زیادی با اصطلاحات و تکنیک‌های مورد استفاده در زمینه‌ی برق و مکانیک آشنایی داشته باشد.

همچنین یک مترور خوب باید بتواند برنامه زمانی دقیقی برای انجام کار­های خود داشته باشد، به عنوان مثال: تنظیم صورت‌ جلسات کارگاهی و انجام ریز متره کارهای انجام‌ شده باید در زمان‌های مشخصی به پایان رسانده شوند. یک مترور خوب باید در رابطه با نوع و قیمت مصالح به‌روز باشد و همچنین با شیوه­ های اجرایی جدید آشنایی داشته باشد.

2.2. نکات مهم در مقدمات متره و ریز متره

مطالعه کامل نقشه و مشخصات خصوصاً دتایل ها و جزئیات اجرائی:

مترور خوب و دقیق باید قبل از شروع متره کردن پروژه مورد نظر، نقشه ها و تمامی جزئیات آن را بطور کامل مطالعه و بررسی کند و در صورت ناقص بودن و یا غیر قابل فهم بودن نقشه ها و جزئیات آن میبایست آن را به مهندس طراح منعکس نموده تا نقشه و مشخصات را اصلاح و تکمیل نماید. از جمله موارد نقص ممکن در نقشه عبارت است از عدم درج مقاومت فشاری بتن عیار بتن، کمبود اندازه و ابعاد موجود در پلان و دتایل ها، مشخص نبودن نوع آرماتور عدم درج مشخصات و جداول مربوط به کارهای فولادی سنگین جداول مربوط به ابعاد و اندازه های نبشی ها، پلیت ها و ورق ها عدم درج مشخصات تیرچه ها و جزئیات مربوط به آن و… .

✔️ در این باره میتوان چند نکته حائز اهمیت دیگر را مطرح کرد:

1. فهرست بندی کردن تمام قسمت هایی که باید متره شود تا به این ترتیب چیزی از قلم نیفتد.
2. به منظور نظم بخشیدن به عملیات متره باید عملیات ریزمتره را در جداول مخصوص به آن انجام داد.
3. آدرس هایی که در ریزمتره آورده می شود باید بر اساس نقشه و جزئیات دقیق و خوانا و بدون خط خوردگی باشد.

3.2. ملزومات نقشه های اجرایی جهت متره :

الف) نقشه های اجرایی سازه ای و معماری باید با مقیاس مشخص ابعاد و اندازه مشخص، دقیق و خوانا بوده و دارای تمام جزئیات اجرایی باشد که یک مترور به راحتی بتواند از آن ها استفاده نماید.
ب) جدول نازک کاری کامل و با آدرس و مشخصات تعیین شده باشد و در نقشه ها معلوم گردد.
ج) جدول لیستوفر میلگرد و آهن آلات مصرفی در نقشه های سازه ای بطور دقیق مشخص باشد.
د) نوع، تعداد و اندازه درب ها و پنجره های مصرفی در پروژه با جزئیات کامل مشخص باشد.

به عنوان حسن ختام این بخش باید گفت که یک مترور خوب باید بهترین حالت را بین مثلث زمان، هزینه و کیفیت ایجاد کند.

 

بهینه ترین حالت متره و برآورد

شکل 1 (مثلث حالت بهینه یک متره خوب)

3. انواع متره

به طور کلی می‌توان انواع متره را به دو دسته تقسیم نمود:

  • متره باز
  • متره بسته

1.3. متره باز

بـرآورد هزینـه اجـرا و مـدت زمـان لازم بـرای اجـرای یـک پـروژه، بـدون اسـتفاده از تجزیـه بهـا امکـان پذیر نیست و هر چـه تجزیـه بهـای مـورد اسـتفاده از نظـر مصـالح و نیـروی انسـانی و ماشـین آلات مـورد نیـاز بـه واقعیت نزدیکتر باشد، به همـان میـزان بـرآورد اولیـه بـه هزینـه اجرایـی پـروژه نزدیـکتـر خواهـد بـود. در ایـن روش، کلیه کارها و مقـادیر محاسـبه شـده از روی جـداول متـره محاسـبه و بـرای هـر کـار تجزیـه بهـای مربوطـه انجام می گیرد. برای انجـام تجزیـه هریـک از اقـلام کـار بـه بخش های نیـروی انسـانی، ماشـین آلات، مصـالح، حمـل و غیره نیاز به تجربه افراد کارگاهی و آنالیزهای معتبر از منابع و مراجع معتبر می باشد.
در متره باز مقادیر مصالح، نیروی انسانی لازم، ماشین آلات و حمل به صورت تفکیک شده محاسبه می‌گردد.

به این طریق که محاسبات از روی نقشه‌های اجرایی یا کار ساخته شده انجام می شود. بطور مثال در یک کار چه مقدار شن، ماسه، سیمان، گچ و غیره نیاز می‌باشد. یا بطور مثال به چند روز یا چند ساعت نیروی متخصص مورد نیاز می باشد. که این محاسبات شامل براورد دستگاه‌ها هم می‌شود.

به عنوان مثال برآورد هزینه لازم برای تعمیر و بازسازی یک‌ خانه ویلایی بزرگ مدنظر است. تنها هدف مترور و خواسته کارفرما، قیمت نهایی تعمیرات مورد نظر برای این خانه است. چه تدبیری باید برای این قسمت از کار توسط مترور در نظرگرفته شود؟

متره و برآورد پروژه

شکل 2: دیوارهای آسیب دیده یک خانه قدیمی

 

متره و برآورد ساختمان

شکل 3: نازک کاری سقف و دیوارهای آسیب دیده

 

در ابتدا باید مشخص شود که برای ترمیم این بخش از خانه به چه چیزهای نیاز است و چه هزینه‌ای باید انجام شود؟ به چند کیسه گچ یا گچ خاک، تعدادی کارگر و استادکار، میزان هزینه حمل بار از کارخانه گچ یا محل خرید تا خانه، چند کارگر برای تخریب و تمیز سازی قسمت های لازم جهت آماده‌ سازی نازک‌کاری، دستمزد کارگر و استادکار، میزان رنگ مورد نیاز و …

باید توجه داشت که که در اکثر مواقع خود پیمانکاران مترور خود هستند. پس یک پیمانکار خوب پیمانکاری است که خودش بتواند امور متره و برآورد ساختمان خود را انجام دهد. در همین مثال اگر پیمانکار یک مترور حرفه‌ای باشد حتماً باید تمامی جزییات را در نظر گرفته و حتی باید سوخت مصرفیِ وسیله مورد استفاده برای حمل یا جابه جایی مصالح خود را نیز در لیست متره لحاظ کند.

همین چند موضوع که به آن اشاره شد در واقع متره باز ترمیم سقف و دیوارهای خانه است. بنابراین متره باز شرح قدم‌ به‌ قدم مراحل و مواد مورد نیاز برای اجرای یک بخش از پروژه در قالب جداول مختلف است.

2.3. متره بسته

درایـن روش، مقـادیر و اوزان مصـالح را بـا توجـه بـه واحـدهـای مـورد نیـاز، از روی نقشـه هـا و اسـناد پیمـان محاسـبه و بـرآورد نمـوده، و در جـدول-هـای مخصـوص وارد می نماینـد. سـپس مقـادیر بـه دسـت آمـده را در قیمت های واحـد پایـه (معمـولاً از فهرسـت بهـای واحـد پایـه رشـته مربـوط اسـتخراج می شـود) ضـرب نمـوده تا قیمت هرآیتم به دست آیـد. از روی جمـع جبـری قیمـت آیـتم هـا، قیمـت خـالص پـروژه حاصـل می شـود. اگـر بـه ایـن قیمـت، ضـرایب مربوطـه (ضـریب بـالا سـری، ضـریب تجهیـز کارگاه، ضـریب پلـوس یـا مینـوس، ضـریب منطقه ای، ضریب ارتفاع، ضـریب طبقـات، ضـریب سـختی کـار ) ضـرب شـود، قیمـت کـل پـروژه بـه دسـت مـی آید.

مثلاً “اندود گچ‌وخاک روی سقف به ضخامت 2.5 سانتی‌متر” یا “اندود گچ‌وخاک روی دیوار به ضخامت 2 سانتیمتر” یا “اجرای رنگ‌ روغنی بروی سطوح قائم یا افقی” و…. همه به عنوان آیتم هایی برای متره و برآورد بسته به حساب می آیند.

همان‌طور که از متره باز مشخص بود، برای تحویل سقف و دیوارها نیاز به گچ کاری و رنگ‌آمیزی بود که شرح داده شد. اما اگر هدف ترمیم و تعمیر این قسمت از خانه را با متره بسته باشد، تمام مراحل و مخارج مربوط به آماده‌ سازی و اجرای نازک کاری سقف تنها با یک موضوع یا در اصطلاح متره برآورد، به یک آیتم نیاز است که به‌ راحتی می توان آن را در فهرست‌بها پیدا کرد.

 

متره و برآورد ساختمان با کمک فهرست بهای ابنیه

شکل 4: قسمتی از فهرست بهای ابنیه سال 1401 فصل 18

 

در واقع در متره بسته، به جای اینکه شرح صفر تا صد کار در جدول متره لیست شود، تنها با چند آیتم می توان کل کار را جمع‌بندی کرد به عنوان مثال برای قسمت نازک کاری سقف مطابق شکل 4 از آیتم 180203 برای مراحل اندود گچ و خاک سقف به راحتی می توان استفاده کرد که همین آیتم با متره باز از قبل محاسبه شده تا به صورت یک آیتم واحد به راحتی قابل استفاده باشد.

3.3. ارتباط متره باز و بسته

خیلی ساده اگر بخواهیم ارتباط دو متره باز و بسته را شرح دهیم این است که هر آیتم فهرست‌ بها در واقع به روش متره باز و از طریق آنالیز بها توسط سازمان­ های معتبر دولتی (سازمان برنامه‌ و بودجه کشور، شهرداری تهران و معاونت امور مهندسی) محاسبه و برآورد شده است. در واقع ما با انجام هرمتره بسته­، بصورت غیرمستقیم چندین متره باز را در دل متره بسته خود انجام داده ­ایم.

❓با این تفاسیر چرا باید از متره باز استفاده کنیم؟

قبل از پاسخ به این سوال ابتدا با یک مثال مفهوم متره باز و بسته را دقیق تر بیان می کنیم.

4. مفهوم متره در قالب یک مثال

فرض کنید شما به­ عنوان یک پیمانکار (که البته به امور متره و برآورد ساختمان هم مسلط هست) برای انجام عملیات عمرانی همان خانه ویلاییِ یاد شده انتخاب‌شده‌اید و قسمتی از ترمیم کار مربوط به ساخت دوباره دیوار محیطی خانه است. طول کل دیوار 118 متر با ضخامت 35 سانتی‌متر و ارتفاع 2.3 متر می ­باشد. اگر بخواهیم از آجر فشاری به ابعاد 21×10×5.5 سانتی‌متر و ملات ماسه سیمان با عیار 225 استفاده کنیم، هزینه نهایی اجرای دیوار چقدر است؟

حل:

گام اول: محاسبه حجم کل آجرچینی

V= 118 × 0.35 × 2.3 ≅  95 m3

 

گام دوم: تعداد آجر مورد نیاز

معمولاً بین دو سوم تا سه چهارم حجم آجرچینی را آجر و یک سوم تا یک چهارم مابقی را ملات تشکیل می­ دهد. بنابراین داریم:

 

حجم آجر چینی

 

بنابراین تعداد آجر مورد نیاز از تقسیم حجم کل آجر به حجم تک آجر به دست می ­آید:

 

متره و برآورد سازه

 

اگر 5 درصد هم پرت آجر حین بارگیری و استفاده در نظر بگیریم خواهیم داشت:

 

57538 عدد  = 1.05 × 54789 =  تعداد آجر نهایی

 

گام سوم: حجم ملات و ماسه مورد نیاز

 

m3 31.7 = 95 – 63.3 = V ملات

 

از آنجا که بعد از ساخت ملات، سیمان فضای خالی بین ماسه­ ها را پر می­کند و افزایش حجم چشم­گیری را مشاهده نمی ­کنیم بنابراین معمولاً حجم ماسه را برابر حجم ملات در نظر می­ گیرند.

 

  31.7 m3= Vماسه

 

اگر 5 درصد هم افت ملات و ماسه حین بارگیری و استفاده در نظر بگیریم خواهیم داشت:

 

m3 33.3 = 1.05 × 31.7  = Vملات = Vماسه

 

گام چهارم: مقدار سیمان موردنیاز

 

کیلوگرم 7133 = 225 × 31.7 =حجم ملات × عیار سیمان =Mسیمان

 

اگر 5 درصد هم پرت سیمان حین بارگیری و استفاده در نظر بگیریم، خواهیم داشت:

 

 کیلو گرم 7489 =1.05 × 7133 =  Mکل سیمان

 

گام پنجم: مقدار آب موردنیاز

از آنجا که هزینه آب مورد نیاز زیاد نمی­ شود و برای این پروژه خاص احتمالاً بر عهده کارفرماست پس می­توان از آن چشم‌پوشی کرد.

 

گام ششم: تعداد نیروی انسانی مورد نیاز

تعداد نیروی انسانی مورد نیاز فرمول خاصی ندارد و معمولاً تجربی و برحسب شرایط کار انتخاب می­ شود. معمولاً برای هر مترمکعب دیوار 6 ساعت کاری استاد کار بنّا همراه با 4 نفر کارگر نیاز داریم. بنابراین برای ساخت 95 مترمکعب دیوار تعداد نفر-روز مورد نیاز عبارت است از:

 

مثال متره و برآورد ساختمان

نکات متره باز و بسته منظور از نفر روز کارگر یعنی تعداد روزهایی که یک کارگر می­ تواند یک کار را تمام کند یا چندین کارگر در زمان کمتر همان کار را تمام کنند. به ‌عنوان ‌مثال 4 نفر روز بنّا یعنی یک کار با 4 بنّا در یک روز تمام می­شود یا می­توان همان کار را با یک بنّا در 4 روز تمام کرد.

 

گام هفتم: محاسبه قیمت:

 

مصالح

مبلغ کل (ریال) بهای واحد (ریال) تعداد واحد

مصالح با محاسبه افت

  172,614,000

3000 57538 عدد تعداد آجر
43,290,000  1,300,000 33.3 مترمکعب

ماسه

8,762,130

1,170,000 7.489 تن سیمان تیپ 1
224,666,130

جمع بهای مصالح

جدول 1 ( جدول متره باز مصالح موردنیاز)

 

نیروی انسانی

مبلغ کل (ریال)

بهای واحد (ریال) تعداد واحد نیرو
71,250,000   1,000,000 71.25 روز

بنّا

   154,400,000

500,000 308.8 روز کارگر
225,650,000

جمع کل دستمزد

جدول 2 ( جدول متره باز نیروی انسانی موردنیاز)

 

در این متره باز، وسایل و ابزار کار از جمله فرغون، بیل و… با این فرض که در انبار کارفرما موجود بوده است، در جدول لحاظ نشده است. همچنین قیمت حمل مصالح را به مصالح اضافه کرده ­ایم.

اما اگر قرار باشد، هزینه همین عملیات دیوارچینی به روش متره بسته و از فهرست‌بها تخمین زده ­شود، این کار در قالب یک آیتم از فصل 11 فهرست‌بهای ابنیه سال 1401 انجام می ­شود.

 

متره بسته پروژه ساختمان سازی

شکل 5: آیتم 110201 فهرست ابنیه سال 1401

 

در این آیتم منظور از ضخامت یک و نیم آجر در شرح ابتدای فصل توضیح داده‌ شده است و به معنای ضخامت 35 سانتی­متر است و ملات ماسه سیمان 1:5 هم به معنای ملات با عیار 225 هست.

بنابراین کل مبلغ برآوردی ما برابر است با:

 

ریال 825273120 = 2.3 × 0.35 × 8688000 × 118 =  قیمت کل

 

5. تفاوت‌ها و کاربردهای متره باز و بسته

❓به نظر شما چه زمانی ما باید از متره باز یا بسته استفاده کنیم؟

با توضیحاتی که در مورد متره باز و بسته دادیم مشخص شد که متره باز کار بسیار زمان­بر و البته سختی است. پس مشخص است که متره باز با توجه به زمانی که از ما می ­­گیرد در پروژه ­های بزرگ مورد استفاده نیست. معمولاً زمانی که پروژه کوچک یا شخصی باشد و ما با پیشنهاد قیمت خصوصی روبرو باشیم و نخواهیم با شرایط دولتی کارکنیم از این روش متره استفاده می‌نماییم. در این حالت برای یک برآورد قابل اعتماد به کمک متره باز، نیاز به یک آنالیز دقیق از مراحل اجرای کار و همچنین قیمت به‌ روز مصالح خواهیم داشت.

در متره بسته ما فقط می­خواهیم به‌ سرعت به یک قیمت نهایی از کار دست پیدا کنیم و این با فهرست‌بها انجام‌شدنی است.

متره باز نیاز به‌ وقت و دقت زیادی دارد و طبیعتاً خروجی حجمی و مالی نهایی مقدار دقیق‌تری را در اختیار ما قرار می­دهد اما چون این نوع متره بسیار وقت ­گیر است نمی­ توان در پروژه‌ های عمده و بزرگ دولتی که حجم کاری بالایی دارند، از متره باز استفاده کرد. به همین دلیل باید از متره بسته استفاده کنیم که به‌ مراتب راحت­تر از متره باز است.

دقت داشته باشید که این بدان معنا نیست که در یک پروژه دولتی و بزرگ، از متره باز به‌ هیچ‌ عنوان بهره گرفته نمی­ شود. در مواردی که شرح آیتم یک عملیات پروژه در فهرست‌بها موجود نیست و یا جزو موارد خاص محسوب میشود، متره باز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما اگر خواندن تمامی نکات و این متن در حوصله شما نیست حتما ویدئو کوتاه 2 دقیقه ای زیر را مشاهده کنید و به صورت کامل و سریع مفهوم متره باز و بسته را متوجه شوید.

 

 

6. برآورد چیست؟

برآورد در علم متره و برآورد یعنی تعیین قیمت هر بخش از متره­ایی که ما در اجرای عملیات پروژه محاسبه کرده ­ایم. در هر پروژه­ موضوع مهم و نهایی که باعث می ­شود پروژه به یک گروه پیمانکاری تحویل داده و قرار داد بسته شود همین مسئله‌ی برآورد نهایی پروژه است. بنابراین برای برآوردی دقیق، نیاز به یک متره دقیق داریم و این حاصل نمی ­شود مگر با تمرین و تجربه شخص مترور.

❓آیا برآورد هم مانند متره تقسیم‌ بندی دارد؟

جواب مثبت است. برآورد به چند دسته تقسیم می­شود که هرکدام اهمیت خاص خودشان را دارند.

7. انواع برآورد بر اساس زمان انجام آن

  1. برآورد قبل انجام کار
  2. برآورد حین از اجرای کار
  3. برآورد بعد از انجام کار

1.7. برآورد قبل انجام کار

اگر یک شرکت پیمانکار دعوت به مناقصه شود و بخواهد پیشنهاد قیمت دهد، بعد از دریافت نقشه های اجرایی پروژه باید بتواند قیمت نهایی خود را پیشنهاد دهد. اینجاست که موضوع دقت، تجربه و البته سرعت کار یک مترور نمود پیدا می کند. اینکه چقدر از یک پروژه می توان سود کرد بستگی به مهارت و تجربه در برآورد قیمت قبل از انجام کار دارد. چون اگر مترور پیمانکار مهارت کافی را در این زمینه نداشته باشد حتی اگر کارفرما (که خود یک گروه مترور قوی دارد و برآورد پروژه خود را از قبل انجام داده است) آن پیمانکار را به‌ عنوان پیمانکارِ خود انتخاب نماید هم ممکن است دچار مشکل شود. به این دلیل که اگر برآورد درستی از بخش‌های مختلف پروژه انجام نشود، برآورد حین انجام کار می تواند باعث ضرر پیمانکار شود. مخصوصاً در بازار مصالح امروز که قیمت‌ها هر لحظه تغییر می کند.

2.7. برآورد حین انجام کار

این نوع برآورد برای بعد از قبولی در مناقصه است. یعنی شما بعد از اینکه پروژه را تحویل گرفتید باید صورت ­وضعیت موقت کارهای خود را هر ماه یا هر دو ماه یک‌بار تحویل گروه مشاور دهید. در این نوع برآورد علاوه بر نقشه­ های اجرایی، با جدول ­های صورت‌ وضعیت، قیمت مصالح، نیروی انسانی و ماشینی و …. (برای آیتم ­های ستاره‌ دار که در ادامه با آن­ها آشنا خواهیم شد.) و همچنین دستور کارها و فهارست بها سروکار داریم.

3.7. برآورد بعد انجام کار

بعد از اتمام پروژه یا تحویل صورت‌ وضعیت‌های موقت مسائلی از جمله لایحه تاخیرات و دعوا و کلیم می ­تواند برای پیمانکار پولساز شود و این نیاز به برآورد دارد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که هر گروه پیمانکاری نیاز به یک دفتر فنی قوی و هر دفتر فنی قوی نیاز به یک کلیم ­کار قوی دارد.

به‌ عنوان‌ مثال در طول پروژه ممکن است قسمتی از نقشه اجرایی ناقص باشد و پیمانکار با اینکه نامه درخواست نقشه اصلاح‌ شده را تحویل گروه مشاور داده اما به‌ موقع نقشه به دست پیمانکار نرسیده و چندین روز تأخیر در کار پیمانکار به وجود آمده است. پیمانکار بعد از تحویل نقشه و اتمام کار می ­تواند مدعی این تأخیر چند روزه باشد و از آن به نفع خود استفاده نماید که در اصطلاح به آن نوعی کلیم گفته می ­شود که بعد از انجام کار در لیست متره و برآورد قرار می­ گیرد.

البته این مثال به همین سادگی نبوده و به شرایط کار و کارگاه هم‌ بستگی دارد مثلاً اگر پیمانکار می ­توانست در این مدت‌ زمان چند روزه یا چند ماهه به قسمت­ های دیگر پروژه رسیدگی کند بدون اینکه در قسمتِ ناقص نقشه خللی ایجاد شود، مشاور می ­تواند ادعای پیمانکار را رد نموده و به عنوان مثال بگوید پیمانکار می­ توانسته در این مدت، عملیات بتن‌ ریزی بخش دیگری از کار را شروع نماید تا نقشه‌ی مورد نظر آماده و به دست ایشان برسد.

✔️ بنابراین نتیجه می ­شود که برآورد بعد از اتمام کار و موارد مربوط به لایحه تاخیرات کار بسیار حرفه­ ای و مستلزم تجربه چندین ساله مترور یا پیمانکار می ­باشد.

اما تمامی این مطالب را با بیانی روان در یک ویدئو 6 دقیقه ای بیان کرده ایم. حتما یک بار این ویدئو رایگان را مشاهده کنید و سریع بیاموزید.

 

 8. انواع برآورد بر اساس نحوه انجام آن

1- برآورد باز

2- برآورد بسته

بعد از آنکه به ‌مقتضای شرایط کار، متره باز یا بسته را انجام دادیم با مقادیر به‌ دست‌ آمده از متره، برآورد نیز انجام می­ شود که با توجه به نوع متره، برآورد هم باز یا بسته خواهد بود. در این حالت تنها کافیست مقادیر انجام کار را در قیمت واحد ضرب کنیم تا برآورد متره ما به دست آید. ویدئو زیر تنها بخش کوتاهی از دوره جامع متره و برآورد ساختمان سبزسازه است حداقل یک بار این ویدئو را مشاهده کنید.

 

 

9. فهرست‌بها چیست؟

همان‌ طور که از اسم آن مشخص است فهرست‌بها لیست یا فهرست قیمت کارهای انجام‌ شده ­ی یک فعالیت عمرانی است. برای اجرای کارهای عمرانی نیز دولت هرساله فهرست‌بهای رشته­ های مختلف پروژه­ های عمرانی را (زیر نظر سازمان برنامه ‌و بودجه) منتشر نموده تا پیمانکاران و مشاورانی که قصد انجام پروژه­ های بزرگ دولتی را دارند از آن استفاده نمایند. در ویدئو زیر خیلی سریع و کلی در مورد فهرست بها صحبت کرده ایم حتما یک نگاه کوتاه به آن داشته باشید.

 

 

1.9. دلیل و اساس تهیه فهرست‌بها

هر ساله وجود تورم سبب ایجاد تغییرات در قیمت ­های مصالح، دستمزد نیروی انسانی، هزینه ماشین‌ آلات و … شده و بهای واحدِ انجام کارهای عمرانی در فهرست‌بها نیز نیاز به تغییر خواهد داشت. بنابراین دولت در پایان هرسال فهرست‌ بهای سال بعد را ابلاغ می‌نماید. برای تهیه فهرست‌ بهای هرسال، از قیمت‌های مربوط به سه ماهه­­ی چهارم سال قبل استفاده می­شود. به‌ عنوان‌ مثال برای تهیه فهرست‌ بهای سال 1401 از قیمت‌های سه ماهه­ ی چهارم سال 1400 (دی- بهمن- اسفند) استفاده می‌شود.

2.9. شاخه بندی فهرست‌بها

هر فهرست‌ بها از چند شاخه تشکیل‌ شده است که در ادامه به این تقسیم‌بندی اشاره شده است:

  1. رسته
  2. رشته
  3. فصل
  4. گروه
  5. ردیف

هر رسته از فهرست‌ بها از چندین رشته تشکیل‌ شده است. در ادامه چند نمونه از رسته‌های مختلف و زیرشاخه‌های آن آورده شده است.

1.2.9. رسته ساختمان و ساختمان صنعتی

رشته‌ های مختلف رسته‌ی فوق عبارتند از:

۱- رشته ابنیه

۲-رشته تأسیسات مکانیکی

۳-رشته تأسیسات برقی

2.2.9. رسته مهندسی آب

رشته‌های مختلف رسته‌ی فوق عبارتند از:

۱-رشته سدسازی

۲-رشته شبکه توزیع آب

۳-رشته انتقال و توزیع آب روستایی

۴-رشته آبیاری و زهکشی

۵-رشته چاه

۶-رشته خطوط انتقال آب

۷-رشته شبکه جمع‌آوری و انتقال فاضلاب

۸- رشته ساخت و ترمیم قنات

3.2.9. رسته راه و ترابری

رشته‌های مختلف رسته‌ی فوق عبارتند از:

۱-رشته نگهداری و تعمیر روسازی و ابنیه خطوط راه‌آهن

۲-رشته راهداری

۳-رشته راه و راه‌آهن و باند و فرودگاه

4.2.9. رسته کشاورزی و منابع طبیعی

رشته‌های مختلف رسته‌ی فوق عبارتند از:

۱-رشته آبخیزداری و منابع طبیعی

۲- رشته آبیاری تحت‌فشار

و رشته‌های متفرقه مثل رشته‌ ترمیم و بازسازی نوار حفاری در معابر شهری که می­توان در مواقع موردنیاز به آن­ها رجوع کرد.

در ادامه به عنوان نمونه، فهرست فصول رشته ابنیه از رسته ساختمان و ساختمان صنعتی مشاهده می‌شود که شامل 29 فصل به علاوه 5 پیوست میباشد.

 

فهرست بها رسته ساختمان و ساختمان صنعتی

شکل 6: فهرست مطالب فهرست بهای ابنیه 1401

 

3.9. قسمت ­های تشکیل‌دهنده فهرست‌بها

هر فهرست‌بها از دستورالعملِ کاربرد، کلیات، مقدمه فصول و شرح و بهای ردیف‌ها و پیوست تشکیل‌شده است.

1.3.9. دستورالعمل کاربرد

در این قسمت از فهرست‌بها توضیحات کلی در مورد نحوه استفاده از فهرست‌بها، تعریف آیتم­ و نحوه شماره ­گذاری آن­ها و مسائلی از این قبیل ارائه می‌شود.

2.3.9. کلیات

در این قسمت از فهرست‌بها در مورد فصول فهرست‌بها و مشخصات فنی مصالحِ استفاده‌ شده و محدودیت ­های آن­ها و همچنین مواردی ازجمله نحوه پرداخت برای مصالح پای‌کار و هزینه بارگیری و… توضیحاتی داده ‌شده است.

3.3.9. مقدمه فصول

در این قسمت از فهرست‌بها، قبل از هر فصل، توضیحاتی در مورد برخی از آیتم ­ها برای شفاف‌سازی و درک بهتر آن­ها و چگونگی انجام کارها داده‌ شده است. بنابراین یک مترور خوب قبل از آنکه از آیتم ­های فهرست‌بها استفاده کند باید به مقدمه فصل­ های فهرست‌بها تسلط داشته باشد.

در صورت عدم تسلط مترور به مقدمه فصول و عدم توجه به آن می ­تواند ضرر مالی قابل‌ توجهی را متوجه پیمانکار کند. به‌ عنوان‌ مثال بند 40 از مقدمه فصل نهم (کارهای فولادی سنگین) به شرح زیر است:

“هزینه حمل قطعات سازه فضاکار از کارخانه سازنده تا محل اجرای طرح از ردیف­ های حمل آهن ­آلات در فصل بیست و هشتم پرداخت می ­شود.”

اگر یک مترور در یک پروژه بزرگ (که قسمتی از آن پروژه، سازه فضاکار است.) به‌ خوبی به فصل نهم تسلط نداشته و مقدمه این فصل را به‌ درستی مطالعه نکرده باشد، با خیال اینکه هزینه حمل نیز در آیتم مذکور لحاظ شده، این هزینه را در نظر نگرفته و ضرر مالی قابل‌ توجهی را به پیمانکار وارد خواهد نمود.

4.3.9. شرح و بهای ردیف ­ها

قابل‌ توجه‌ترین قسمت فهرست‌بها، جداول مربوط به شرح ردیف ­های فصل موردنظر و بهای آن­ها می ­باشد. در این جداول هر آیتم با یک شماره (در ادامه در مورد آیتم و انواع آن صحبت خواهیم کرد) نمایش داده می ­شود. روبروی هر آیتم شرح عملیات مربوط به آن نوشته‌شده است و درنهایت بهای واحد آن آورده شده است. هر آیتم همان‌طور که از شکل زیر پیداست (به­ عنوان نمونه) از چهار قسمت شماره ردیف، شرح، واحد و بهای واحد تشکیل‌شده است.

 

مثال فهرست بهای ابنیه در رسته ساختمان و ساختمان صنعتی

شکل 7: شرح دو نمونه از آیتم فهرست‌بهای ابنیه سال 1401

یک مترور خوب و حرفه ­ای با به‌ کارگیری بجا و درست از آیتم ­ها، می­ تواند با برآورد دقیق، سود بیشتری را به مجموعه پیمانکاری برساند. بنابراین  اگر یک مترور تسلط کافی به فهرست‌بها و شرح آیتم ­ها نداشته باشد ناخودآگاه ممکن است از حجم زیادی از عملیات اجرایی عبور نموده و آن­ها را نادیده بگیرد.

❓منظور از اینکه یک مترور خوب می­ تواند سود بیشتری را به مجموعه پیمانکار برساند چیست؟ آیا استفاده از جدول فهرست‌بها برای هر مترور تفاوتی دارد؟

در جواب باید گفت بله! اگر بخواهیم در قالب یک مثال تفاوت یک مترور خوب و یک مترور مبتدی را شرح دهیم قسمتی از یک پروژه شهری مربوط به عملیات پی­ کنی پیاده ­رو (با زمین نرم) را در نظر بگیرید. در این علملیات به دلیل محدودیت مکانی، پیمانکار از بیل مکانیکی برای پی­ کنی استفاده کرده است.

به نظر شما برای برآورد کار انجام شده از کدام فصل باید استفاده شود؟ واضح است که از فصل سوم یعنی عملیات خاکی با ماشین. اما سؤالی که در ادامه مطرح می­شود این است که از کدام آیتم باید برای خاک‌برداری و حمل خاک استفاده کرد؟ اگر در اینجا با یک مترور بی­ دقت یا کم‌تجربه روبرو باشیم ممکن است مترور با استفاده از آیتم شماره 030103 برآورد را انجام دهد که بهای واحد آن 59400 ریال است.

 

فصل 3 فهرست بها ابنیه

شکل 8: جدول فهرست‌بها 1401 فصل سوم

 

اما اگر با یک مترور حرفه­­ای و باتجربه روبرو باشیم چون به مقدمه فصل تسلط دارد قبل از هر چیز به سراغ بند 8 از مقدمه فصل سوم فهرست‌بهای 1401 خواهد رفت.

در اینجا مترور چون از محدودیت فضای کار برای ماشین ­های سنگین­تر آگاه بوده و از این بند فهرست‌بها هم مطلع بوده است به سراغ بند 030501 خواهد رفت که بهای واحد آن 127500 ریال می ­باشد چیزی حدود 2.2 برابر سود بیشتر برای هر مترمکعب، بهتر است اینگونه بیان کنیم که از یک ضرر قابل توجه جلوگیری کرده است.

 

جدول فهرست‌بها 1401 فصل سوم

شکل 9: آیتم 030501 از جدول فهرست‌بها 1401 فصل سوم

 

لازم به ذکر است که برای درک بهتر فهرست‌بها، در مقالات آینده نحوه‌ی متره و برآورد ساختمان آیتم‌های مختلف در پروژه‌های عمرانی به کمک فهرست‌بها کاملاً آموزش داده خواهد شد که در صورت نیاز می‌توانید به آنها مراجعه نمایید.

10. فهرست بها چیست؟

پیوست ­های موجود در بخش‌های پایانی فهرست‌ بها شامل مصالح پای‌کار، ضریب طبقات، شرح اقلام هزینه بالاسری و دستورالعمل تجهیز و برچیدن کارگاه و کارهای جدید می­ باشند که در ادامه در رابطه با هر یک توضیحات مختصری ارائه شده، اما در مقالات آتی در رابطه با آنها به طور مفصل صحبت خواهد شد. در ویدئو زیر که حدود 3 دقیقه است تمام نکات پیوست ها توضیح داده شده است حتما یک بار این ویدئو را مشاهده کنید.

 

1.10. پیوست 1 فهرست بها: مصالح پای‌کار

همان‌طور که از اسم آن مشخص است منظور از مصالح پای‌کار مصالحی است که برای اجرای پیمان موردنیاز بوده و باید پای‌کار باشد تا در انجام پروژه استفاده شود. این مصالح با توجه به برنامه زمان‌ بندی پروژه باید توسط پیمانکار تهیه و به‌ مرور زمان در کارگاه انبار شود. پیمانکار باید مصالح موردنیاز را به شکلی مرتب و قابل‌ شمارش در کارگاه انبار نماید. مصالح پای‌کار باید مشخصات فنی مصالح پیمان را ارضا کند. برای پرداخت بهای مصالح پای‌کار از جدول جداگانه ­ای استفاده می­شود که در آن ردیف، شرح، واحد و بهای واحد آورده شده است.

 2.10. پیوست 2 فهرست بها: ضریب طبقات

همان‌طور که از اسم آن مشخص است این ضریب برای کارهایی در نظر گرفته می ­شود که در طبقات بالاتر یا پایین­تر از طبقات معیار (طبقات همکف و زیر همکف) فهرست‌بها قرار دارند. در فهرست‌بها قیمت­های درج‌ شده برای انجام کارهایی است که در طبقات همکف و زیر همکف انجام می­ شود. بنابراین  برای مواردی که کار در طبقات بالاتر یا پایین­تر از این طبقات باشد به دلیل مواردی ازجمله افت مصالح مصرفی و سختی کار در این طبقات، ضرایبی به اسم ضریب طبقات در نظر گرفته می­ شود.

❓این ضریب در کجا مورد استفاده قرار می­گیرد؟

این ضریب در واقع در قیمت نهایی و خالص پروژه ضرب می­ شود تا سختی کار در طبقات بالاتر یا پایین­تر از طبقات معیار را جبران کند.

3.10. پیوست 3 فهرست بها: شرح اقلام هزینه بالاسری

این هزینه به دو دسته‌ی هزینه بالاسری عمومی و هزینه بالاسری کار تفکیک می­ شود.

1.3.10. هزینه بالاسری عمومی

این نوع از هزینه شامل هزینه‌هایی است که نمی­ توان آن­ها را به کار مشخصی مربوط دانست مانند:

۱-هزینه نگهداری دفتر مرکزی

۲-هزینه آب و برق و سوخت دفتر مرکزی

۳- هزینه پذیرایی و آبدارخانه دفتر مرکزی

۴- هزینه فتوکپی و چاپ نقشه دفتر مرکزی

و….

2.3.10. هزینه بالاسری کار

 این نوع از هزینه شامل هزینه‌هایی است که می­توان آن­ها را به کار مشخصی مربوط دانست مانند:

۱-هزینه مالیات

۲-هزینه صندوق کارآموزی

۳-هزینه ضمانت‌نامه انجام تعهدات

۴-سود پیمانکار

و….

❓این هزینه­ ها چگونه به پیمانکار پرداخت می­شود؟ یا اصلاً پیمانکار چگونه باید این هزینه­ ها را از کارفرما درخواست نماید؟

همه این هزینه ها با ضرب یک ضریب به اسم ضریب بالاسری در قیمت نهایی پروژه، جبران می ­شوند. مقدار این ضریب برای کارهای عمرانی 1.3 و برای کارهای غیر عمرانی 1.43 می­ باشد. این ضریب بعضاً با صدور بخش‌نامه‌ هایی دست­خوش تغییرات می‌شود. اما اگر بخواهیم کمی دقیق بشویم سرنوشت هر پروژه به هزینه بالاسری آن وابسته است.

مثلاً ممکن است در زمانی شرکت پیمانکار فقط یک پروژه در دستور کار داشته باشد، بنابراین  هزینه دفتر فنی کلاً از آن تأمین می ­شود یا ممکن است شرکت چندین پروژه را در دستور کار داشته باشد که مسلماً سهم هر پروژه به نسبت کمتر است. یا مثلاً ممکن است یک شرکت پیمانکار تنها به یک رئیس کارگاه و یک مهندس مجری نیاز داشته باشد یا ممکن است شرکت بزرگ پیمانکاری باشد و به رئیس کارگاه، دفتر فنی، امور قراردادها، کنترل پروژه و…. نیاز داشته باشد.

به همین علت می ­توان گفت اعلام یک ضریب ثابت برای کارهای عمرانی و غیر عمرانی از طریق صدور بخش‌نامه، امری غیر کارشناسی بوده و قطعاً یکی از طرفین پیمان تحت تأثیر این ضریب قرار خواهند گرفت. بنابراین  باید برای واقعی­تر نمودن این ضریب تمهیداتی جدی در نظر گرفته شود تا ضرر کمتری دامن پیمانکار یا کارفرما را بگیرد.

4.10. پیوست 4 فهرست بها: ضریب منطقه

قیمت­های درج شده در فهرست بهای 1401 بر مبنای نیروی انسانی، ماشین آلات، مصالح و حمل، با امکان دسترسی آسان به مصالح و خدمات می­باشد. بنابراین جهت جبران هزینه­های مضاعف بر پایه توزیع امکانات زیربنایی، شرایط آب و هوایی در سطح کشور، شرایط جغرافیایی، نیروی انسانی و بعد مسافت از مراکز اصلی، ضریب منطقه­ای به شرحی که در این پیوست فهرست بها آمده است، تعیین و در برآورد هزینه اجرای عملیات، منظور می­شود.

5.10. پیوست 6 فهرست بها: دستورکار جدید

در طول انجام پیمان ممکن است کارفرما یا مشاور، کارهایی را تحت عنوان کار جدید به پیمانکار ابلاغ کند. در این صورت پیمانکار موظف است بهای واحد کار جدید را با آنالیز بها به دست آورد و چنانچه مورد تائید مشاور و کارفرما بود به ­عنوان آیتم قیمت جدید (جدای از آیتم پایه و ستاره‌دار) در اسناد پیمان بیاورد.

❓آیا امکان دارد پروژه­ایی که از قبل نقشه­ های اجرایی آن آماده و تحویل پیمانکار شده است نیاز به تغییر داشته باشد؟

جواب مثبت است. به‌ عنوان‌ مثال ممکن است در طول یک پروژه راه‌سازی نیاز به ساخت یک آب‌رو باشد و پیمانکار کوله ­های آب‌رو را به‌صورت بتن ­ریزی حجمی اجرا کرده باشد تا اینجای کار پیمانکار کار خود را درست طبق نقشه­ های اجرایی انجام داده است اما بنا به دلایلی گروه مشاور تصمیم به تقویت یکی از کوله­ های آب‌رو با پوشش 10 سانتی­متر بتن همراه مش آرماتور به قطر 14 می­گیرد. این کار را با صدور یک نامه همراه با نقشه­ ی اجرایی به پیمانکار تحویل می‌دهد که در اصطلاح به آن کار جدید می­گویند. پیمانکار یک آیتم تحت عنوان آیتم قیمت جدید باید برای آن در نظر بگیرد.

11. آیتم در فهرست‌بها

به مجموعه فصل، گروه و ردیف، آیتم فهرست‌بها گفته می­ شود. به این معنا که هر آیتم با یک عدد شش‌رقمی شناخته می­ شود. به دو رقم آخر (سمت راست) شماره یا آدرس ردیف آیتم، به دو رقم وسط گروه آیتم و به دو رقم اول (سمت چپ) شماره فصل موردنظر گفته می­شود.  به‌ عنوان‌ مثال آیتم شماره ۱۲۰۸۰۳ فهرست‌بهای سال ۹۸ نشان‌دهنده فصل ۱۲ آم از گروه ۸ آم و ردیف سوم فهرست‌بهاست.

آیم در فهرست بها و کاربرد آن در متره و برآورد

شکل 10: نمایش معرفی شماره آیتم

 

فصل دوازدهم بتن پیش‌ساخته و بلوک چینی، گروه هشتم در مورد بنّایی با بلوک­ های بتنی پیش‌ساخته بوده که در ردیف سوم این گروه، به ضخامت بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر اشاره دارد.

شماره‌گذاری آیتم­ ها برای دسترسی سریع­تر و مرتب‌سازی فهرست­ بها انجام‌گرفته است.

1.11. منظور از آیتم پایه

به آیتم­ هایی که در جداول فهرست‌بها دارای شرح و بهای واحد می­ باشند آیتم پایه گویند. در قسمت مقدمه‌ی فصول، آیتم­ هایی که به‌صورت درصدی از بهای واحد یک ردیف تعیین‌شده‌اند نیز به­ عنوان آیتم پایه تعریف می ­شوند.

به‌طور مثال در فصل دهم بند 10 مقدمه فصل به شرح زیر است:

” درصورتی‌که سقف بتنی به ­صورت شیب­دار اجرا شود به ردیف­ های اجرای سقف، 7 درصد اضافه می ­شود.”

فهرست‌بها 7 درصد اضافه را برای سختی اجرای کار در نظر گفته است که می­ بایست این 7 درصد در قالب یک آیتم پایه به صورت جداگانه در زیر آیتم مربوط به اجرای سقف بتنی، آورده می ­شود.

2.11. منظور از آیتم ستاره­ دار (غیر پایه)

در برخی موارد اجرای عملیات عمرانی نیاز به مصالح با مشخصات فنی ویژه­ ای دارد یا ممکن است اجرای خاصی موردنیاز باشد که در شرح آیتم ­های فهرست‌بها ذکر نشده باشد. در این موارد شرح آیتم جدید در انتهای گروه مربوطه، با شماره ردیف جدید درج می­شود. در کنار شماره این آیتم ­ها علامت ستاره گذاشته می ­شود که به اسم ردیف ­های ستاره‌دار یا آیتم ستاره‌دار معرفی می ­شوند.

همچنین ردیف ­هایی که بهای واحد ندارند نیز به‌ عنوان ردیف ستاره­ دار معرفی می ­شوند. توجه داشته باشید آیتم­ های ستاره­ دار قبل از برگزاری مناقصه و در هنگام تهیه برآورد توسط گروه مشاور به‌عنوان آیتم ستاره‌دار در برآورد و همچنین قرارداد ارائه می ­شوند، نه در حین انجام پروژه!

به آیتم­ هایی هم که در حین انجام پروژه با دستورکار جدید یا موارد خاص اجرایی که در فهرست‌بها موجود نبوده و در صورت­ وضعیت آورده میشوند، آیتم قیمت جدید گفته می‌شود.

بهای واحد ردیف­ های ستاره‌دار به روش آنالیز بها تعیین می ­شوند.

 

12. آنالیز بها

در واقع آنالیز بها، متره باز آیتم­ های فهرست‌بها می­ باشد. همان‌طور که قبلاً کم‌ و بیش اشاره شد بهای واحد هر آیتم فهرست‌بها از یک آنالیز بها یا یک متره باز به‌ دست‌ آمده است. به‌ این‌ ترتیب که هر آیتم در فهرست‌بها خود از چندین مرحله اجرایی تشکیل‌ شده است. یک مترور حرفه­ ای باید یک آنالیزگر بهای خوب هم باشد تا در مواردی ازجمله آیتم­ های ستاره‌دار یا قیمت جدید بتواند با تکیه‌بر آنالیز بها، قیمت واحد آیتم موردنظر را محاسبه کند.

در ویدئو زیر در رابطه با آنالیز بها به صورت کامل صحبت شده است. اگر متوجه این موضوع نشده اید حتما یک بار این ویدئو را مشاهده کنید. این ویدئو تنها قسمت کوتاهی از دوره متره و برآورد سبزسازه است.

 

 

در ادامه و در قالب یک سلسله مقاله، با تمامی بخش‌هایی که برای متره و برآورد ساختمان یک پروژه به صورت حرفه‌ای مورد نیاز است، آشنا خواهیم شد.

13. پرسش و پاسخ

آیا فهرست بها خود نتیجه یک آنالیز قیمت و متره و برآورد باز است؟
آیتم­ها در فهرست بها در هر رسته و رشته، که هرساله توسط سازمان برنامه و بودجه منتشر می­شود، یک متره و برآورد بسته بوده که حاصل آنالیز و تجزیه قیمت به روش متره و برآورد باز است که در کارهای دولتی و بزرگ، می­توان از آن برای متره و برآورد به روش بسته بهره برد.
آیتم های ستاره دار و جدید چه تفاوتی با هم دارند؟
در صورتی که در فهرست بها ردیفی برای یک عملیات وجود نداشته باشد، آن فعالیت قبل از انعقاد قرارداد توسط مهندسین مشاور آنالیز شده (متره و برآورد باز) و سپس به ­صورت یک آیتم تحت عنوان آیتم ستاره ­دار در قرارداد پیمانکار گنجانده می­شود. در آیتم ­های ستاره­ دار تمام ضرایب فهرست بها قابل اعمال است. قیمت جدید، مرتبط با حالتی است که بعد شروع پیمان، فعالیتی خارج از پیمان از طرف کارفرما یا مهندسین مشاور به پیمانکار دستورکار داده می­شود. در صورتی که آن آیتم در فهرست بها وجود نداشته باشد، پیمانکار با ارائه متره و برآورد باز (آنالیز بها) قیمت آن فعالیت را به دست می­ آورد، که پس از توافق طرفین قرارداد آن آیتم به عنوان قیمت جدید آورده می­شود. همچنین در قیمت­ جدید فقط ضریب بالاسری قابل اعمال است.

نتیجه گیری

متره و برآورد شاید در ظاهر چند عمل ضرب و جمع باشد ولی نکته­ ای که لازم است به شما مهندسین عزیز توصیه شود این است که هیچ‌کس نمی­تواند ادعا کند که یک مترور کامل است و از همه فهرست­ بها و شرایط پیمان عمومی و خصوصی آگاهی کامل دارد. زیرا هر پروژه شرایط خاص خود را دارد. ما در این مقاله تنها دید شما را به موضوع متره و برآورد باز کردیم اما بدون شک هزاران سؤال مختلف از دیدگاه­ های مختلف و در شرایط مختلف کاری ممکن است برای شما ایجاد شود که مطمئناً نمی­توان همه آن را در قالب یک مقاله جوابگو بود.

بنابراین برای اینکه شما بتوانید در این زمینه اطلاعات کامل ­تری داشته باشید بدون شک نیاز به تجربه کاری و تمرین زیاد دارید و تا وارد حیطه کاری نشوید و اولین متره و برآورد خود را شروع نکنید، نمی­توانید به تسلط کامل برسید.

منابع

  1.  کتابخانه آنلاین عمران
  2. دوره جامع متره و برآورد ساختمان سبزسازه
  3. فهرست بهای ابنیه 1401
  4. پکیج جامع مترور حرفه ای – تالیف مهندس محمد کرایلو
  5. متره و برآورد تالیف: مهندس علیرضا سعادتمند

 

 

خرید لينک هاي دانلود

با عضویت بدون وارد کردن اطلاعات رایگان دریافت کنید.

دانلود و ذخیره فقط همین آموزش ( + عضو شوید و یا وارد شوید !)

دانلود سریع و رایگان

پیش از همه باخبر شوید!

تعداد علاقه‌مندانی که تاکنون عضو خبرنامه ما شده‌اند: 37,298 نفر

تفاوت خبرنامه ایمیلی سبزسازه با سایر خبرنامه‌ها، نوآورانه و بروز بودن آن است. فقط تخفیف‌ها، جشنواره‌ها، تازه‌ترین‌های آموزشی و ... مورد علاقه شما را هر هفته به ایمیلتان ارسال می‌کنیم.

نگران نباشید، ما هم مثل شما از ایمیل‌های تبلیغاتی متنفریم و خاطر شما را نخواهیم آزرد!

تولید کنندگان آموزش
با ارسال 36اُمین دیدگاه، به بهبود این محتوا کمک کنید.
نظرات کاربران
  1. همتی

    ضمن عرض سلام و خسته نباشین خدمت همه مهندسین عزیز .
    بابت مطالب بسیار با ارزشتون ،صمیمانه از همتون تشکر کنم ……. سلامت و موفق باشین

    پاسخ دهید

  2. مهندس شکوه شیخ زاده (پاسخ مورد تایید سبزسازه)

    سلام مهندس همتی عزیز
    خیلی ممنونیم از همراهی بی نظیر شما با مجموعه سبزسازه 🌺
    موفق باشین

    پاسخ دهید

  3. سعید خوشکام

    سلام خسته نباشید خود فهرست بها آنالیز بازه یا بسته یا
    بعضی موارد بسته هست و بعضی باز؟؟؟

    پاسخ دهید

  4. مهندس عبدالله صفایی

    قیمت های پایه فهرست بها برای آنالیز بسته متره برآورد استفاده می شود.
    در واقع ابتدا توسط کارشناسان خبره آنالیز دقیق و متره باز انجام شده و قیمت نهایی و کل در فهرست بها برای انجام متره بسته قرار داده می شود.

    پاسخ دهید

  5. Omid.kamalpor2018@gmail.com

    سلام وخداقوت برمهندسین بزرگوار بسیارممنون ازمطالب خوبتون آن شالا بتونیم ازاموزشهاتون بیشتربهره ببریم

    پاسخ دهید

  6. مهندس شکوه شیخ زاده (پاسخ مورد تایید سبزسازه)

    سلام مهندس جان
    تشکر از همراهی شما 🌺

    پاسخ دهید

  7. milad

    ضمن عرض سلام و خسته نباشین خدمت همه ی مهندس های عزیز و گرامی خواستم بابت مطالب بسیار با ارزشتون ،صمیمانه از همتون تشکر کنم انشاالله که همیشه سلامت و توی همه ی کارهاتون موفق باشین

    پاسخ دهید

  8. مهندس شکوه شیخ زاده (پاسخ مورد تایید سبزسازه)

    سلام مهندس عزیز
    خیلی ممنونیم،تشکر از همراهی شما با تیم سبزسازه
    موفق و تندرست باشید

    پاسخ دهید

  9. احمد باوی

    سلام
    بادرود وسپاس از تمام دست اندرکاران برنامه سبزسازه برای اهتمام به امر آموزش وتعلیم روش‌های کاربردی در علم ساختمان سازی واقعا آموزشاتون عالی ومفیدند
    مؤفق وپیروز باشید

    پاسخ دهید

  10. مهندس شکوه شیخ زاده (پاسخ مورد تایید سبزسازه)

    سلام و عرض ادب
    خواهش میکنم مهندس جان .لطف دارین.
    تشکر از توجه و همراهی شما

    پاسخ دهید

  11. mehrangiz

    سلام وقت بخیر، چرا لینکای دانلودتون مشکل داره؟ دانلود نمیشه . ممنون میشم برام فایل رو ایمیل کنین یا مشکل لینک رو بر طرف کنین

    پاسخ دهید

  12. مهندس شکوه شیخ زاده (پاسخ مورد تایید سبزسازه)

    سلام مهندس وقت بخیر
    چ مشکلی داره دقیقا؟
    اگر دانلود نمیشه لطفا با مرورگر فایرفاکس دانلودتون رو انجام بدید

    پاسخ دهید

  13. فائزه

    من برای انجام پروژه ی درسی نیاز به کمک یک شخص برای انجام متر برآورد دارم. اگر کسی امکانش رو داره اعلام کنه خیلی ممنون میشم. هزینه هم پرداخت میشه

    پاسخ دهید

  14. mehrangiz

    سلام من میتونم کمکتون کنم

    پاسخ دهید

  15. سید حسن حسینی

    چرا لینک دانلود آموزش رایگان متره مشکل داره؟

    پاسخ دهید

  16. مهندس شکوه شیخ زاده (پاسخ مورد تایید سبزسازه)

    سلام مهندس وقت بخیر
    میتونید از لینک زیر به پاسختون برسید یا درخواستتون رو ارسال کنید تا پشتیبانی فنی و مشاورین فروش بررسی کنند
    ارسال درخواست پشتیبانی سبزسازه

    پاسخ دهید

  17. رحیم شاهی

    ممنون از مطللب خوب و جامع شما دوستان اگر نیاز به تهیه فایلهای اکسل فهرست بها داشته باشند، میتوانند از سایت ما تهیه نمایند.
    https://behen.ir/fehrest_1400/

    پاسخ دهید

  18. مهدیه سادات مهدوی

    با سلام و احترام قیمت پک کامل آموزش متره و برآورد بفرمایید ممنون میشم ؟ و اینکه پک شامل چه آیتم های هست؟

    پاسخ دهید

  19. پشتیبانی سبزسازه (پاسخ مورد تایید سبزسازه)

    سلام مهندس جان روزتون بخیر
    قیمت دوره آموزشی متره و برآورد ۷۷۰۰۰۰ تومن هست.
    این آموزش مربوط به متره سازه های فولادی و بتنی و سوله های صنعتی هست و براساس فهرست بهای ۹۹ آپدیت شده.
    از طریق لینک زیر میتونید با سرفصل های آموزش و زیرموضوعاتشون آشنا بشید
    https://sabzsaze.com/product/cost-estimation/
    اگر برای تهیه آموزش سوالی داشتید میتونیداز طریق لینک زیر با مشاور فروش ارتباط بگیرید.
    ارسال درخواست پشتیبانی سبزسازه

    پاسخ دهید

question